Ως γνωστό τα Μέγαρα, πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδας, ήταν κατεξοχήν δωρική χώρα ήδη από την Αρχαϊκή εποχή.
Δεν θα μπορούσαν λοιπόν τα ιερά, οι ναοί και τα άλλα δημόσια κτήρια της Μεγαρίδας να φέρουν κάποιον διαφορετικό αρχιτεκτονικό ρυθμό πέρα από εκείνον τον Δωρικό.
Ο Δωρικός είναι ο παλαιότερος ρυθμός στην ελληνική αρχιτεκτονική, που χαρακτηρίζεται για τη λιτότητά του.
Με βάση αυτόν χτίστηκαν πρώτα οι ναοί και αργότερα τα ιερά και τα δημόσια οικοδομήματα. Όπου και κατά τους μεταγενέστερους χρόνους οι νεότεροι μιμήθηκαν το δωρικό ρυθμό σε μεγαλύτερη ποικιλία οικοδομημάτων.
Το κύριο χαρακτηριστικό, που τον διακρίνει ξεχωρίζοντάς τον από τον ιωνικό και τον κορινθιακό, είναι ο κίονας. Τούτος πατά κατευθείαν, δηλαδή χωρίς βάση, πάνω στο στυλοβάτη. Εξωτερικά φέρει αυλακώσεις, που είναι αβαθείς και καταλήγουν σε οξείες ακμές.
Τα κιονόκρανά του είναι απλά. Πάνω σ` αυτά στηρίζονται: το επιστύλιο, οι κανόνες, οι μετόπες, οι τρίγλυφοι, οι πρόμοχθοι, το τύμπανο, το γείσο, το αέτωμα, η σίμη και το ακρωτήριο. Είναι ξεκάθαρα ένας ελληνικός ρυθμός και βέβαια δεν προέρχεται από την Αίγυπτο όπως πιστεύουν αρκετοί λανθασμένα σήμερα.
Η διαμόρφωση όμως των ρυθμών εξαρτάται κάθε φορά από τις κοινωνικές, θρησκευτικές και οικονομικοπολιτικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν την κάθε εποχή. Γι' αυτό ο ρυθμός δεν είναι κάτι δοσμένο για πάντα, αλλά συνέχεια αλλάζει κι εξελίσσεται. Οι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί που αναπτύχθηκαν στην αρχαία Ελλάδα ήταν: οι παλιότεροι και σπουδαιότεροι κλασικοί, ο Δωρικός, ο Ιωνικός, ο Κορινθιακός.
Δωρικού ρυθμού είναι ο Παρθενώνας, το Θησείο, ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, του Δία στην Ολυμπία.
Πως ήταν ένας Δωρικός Ναός;
Δωρικός Ρυθμός ονομάζεται στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, και ειδικότερα στη ναοδομία, ο ρυθμός εκείνος που διακρίνεται για τη λιτότητα, την αυστηρότητα και τη μνημειακότητά του από τους πιο διακοσμητικούς: τον Ιωνικό και τον Κορινθιακό Ρυθμό.
Σχέδιο Δωρικού Ναού.
Οι απαρχές του Δωρικού Ρυθμού πιστεύεται ότι βρίσκονται στο Άργος, στα Μέγαρα και την Κόρινθο, τρία σημαντικά δωρικά κέντρα τέχνης κατά τη Γεωμετρική Περίοδο (8ος αι. π.Χ.). Ωστόσο από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα τόσο πρώιμης εποχής δεν έχουν σωθεί, αφού μάλιστα για την κατασκευή τους θα πρέπει να είχε χρησιμοποιηθεί κυρίως ξύλο. Μάλιστα, ο Παυσανίας αναφέρει ότι στον δωρικό ναό της Ήρας στην Ολυμπία (έναν από τους αρχαιότερους) είδε έναν ξύλινο κίονα ανάμεσα στους λίθινους. Έτσι φαίνεται ότι οι ξύλινοι κίονες αντικαταστάθηκαν σταδιακά με λίθινους. Αυτό δικαιολογεί και το ότι κανένας από αυτούς δεν είναι ίδιος με κάποιον άλλο.
Κύριο χαρακτηριστικό των κιόνων είναι η απουσία βάσης: οι κίονες στηρίζονται απευθείας στον στυλοβάτη. Τα κιονόκρανα είναι λιτά σε σχέση με τους άλλους ρυθμούς. Αποτελούνται από δύο μέρη, τον "εχίνο" και τον "άβακα". Ο "άβακας" είναι το τετράγωνης κάτοψης ανώτερο σημείο του κίονα στο οποίο στηρίζεται το επιστύλιο, ενώ ο "εχίνος" (αχινός) είναι το αμέσως κατώτερο σημείο το οποίο αποτελεί ομαλή μετάβαση από τον "άβακα" στον κυρίως κίονα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των δωρικών κιόνων είναι ότι οι αιχμές των ραβδώσεών τους είναι οξείες και όχι επίπεδες όπως στον Ιωνικό και τον Κορινθιακό.
Ο θριγκός στα δωρικά κτήρια αποτελείται από δύο μέρη: το επιστύλιο και τη δωρική ζωφόρο. Το επιστύλιο (η ζώνη που ακουμπά ακριβώς πάνω στους κίονες) χαρακτηρίζεται από την απουσία διακοσμητικών στοιχείων με εξαίρεση μία λεπτή ταινία στο ανώτερο μέρος της, που αποτελεί συνέχεια της διακόσμησης των τριγλύφων που βρίσκονται ακριβώς από πάνω. Στη δωρική ζωφόρο, υπάρχει μία συνεχής εναλλαγή από τρίγλυφα και μετόπες. Τα τρίγλυφα είναι τρία μακρόστενα και κάθετα λαξεύματα στο μάρμαρο. Το σχέδιό τους καθιερώθηκε ώστε να θυμίζει τα ξύλινα δοκάρια που στέγαζαν παλιότερα τους ναούς. Γι' αυτόν τον λόγο, κάτω ακριβώς από το κάθε ένα (σκαλισμένα στο επιστύλιο) βρίσκονται απομιμήσεις των καρφιών που συγκρατούσαν κάποτε τις ξύλινες δοκούς, που ονομάζονται "σταγόνες". Οι μετόπες βρίσκονταν ανάμεσα στα τρίγλυφα και ήταν είτε απλά κομμάτια μαρμάρου, είτε έφεραν γραπτές ή ανάγλυφες παραστάσεις. Κατά την αρχαιότητα, τα τρίγλυφα ήταν βαμμένα μπλε ενώ οι μετόπες κόκκινες.
Η κάλυψη των αρχαίων ναών ήταν ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο. Οι οροφές ήταν αρχικά από ξύλο με δοκούς ορατές από κάτω επάνω στις οποίες καρφώνονταν σανίδες ή μικρότερες δοκίδες που άφηναν μεταξύ τους ορθογώνια κενά, τα οποία καλύπτονταν με σανίδες διαμορφώνοντας ορθογώνιες εσοχές, τα φατνώματα. Τα αρμοκάλυπτρα που τοποθετούνταν στη συμβολή δοκών και επικείμενων σανίδων πήραν τη μορφή ιωνικών κυματίων. Έτσι προέκυψε η μορφή της οροφής με δοκούς και φατνωματικές πλάκες που είναι ιδιαίτερα γνωστή από τις μαρμάρινες οροφές στα πτερώματα των ναών.
Η κεράμωση των ναών είχε ως βασικό στόχο της την προστασία του κτιρίου από τα νερά της βροχής. Ήταν πάντοτε προσαρμοσμένη στο σχήμα της κάτοψης του κτιρίου και στις ανάγκες απορροής του νερού.
Η στέγη των αρχαίων ναών ήταν πάντοτε απλή δίρριχτη η οποία καλύπτονταν με ένα απλό σύστημα κεραμίδων στρωτήρων - καλυπτήρων χωρίς ειδικά προβλήματα.
Αρχαίοι Ναοί στη πόλη των Μεγάρων:
1. Ναός Διονύσιου Νυκτέλιου
2. Ναός Διός
3. Ναός Αθηνάς Πολιάδος
4. Ναός Απόλλωνος Πυθίου
5. Ναός Αφροδίτης
Παράλληλα, όπως γνωρίζουμε, υπήρχαν Ναοί και στο κέντρο των Ιερών, που συνήθως ήταν ένα οικοδομικό περιτειχισμένο σύνολο διαφόρων κτισμάτων (κάτι, περίπου, ανάλογο των χριστιανικών Μονών).
Έτσι υπήρξαν Ναοί και στα παρακάτω Ιερά της πόλεως των Μεγάρων:
1. Ιερό αρχαίο (με το άγαλμα της Αρτέμιδος Σωτείρας)
2. Ιερό Αφροδίτης Επιστροφίας
3. Ιερό Δήμητρας Θεσμοφόρου
4. Ιερό Αθηνάς Νίκης
5. Ιερό Αθηνάς Αιαντίδος
6. Ιερό Αρτέμιδος
7. Ιερό Τύχης
8. Ιερό Διονύσου
9. Ιερό Απόλλωνος Προστατηρίου
10. Ιερό Ειλειθνιών
Πηγές:
Ιωα. Θρεψιάδης. ‘’ Λεύκωμα της εκατονταετηρίδος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 1837 - 1937’’.
Χατζηασλάνη Κ.,''Περίπατοι στον Παρθενώνα" . 10, 'Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη , 2000
Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησης, Αττικά, 243, Εκδοτική Αθηνών Α. Ε. , Αθήνα 2004
W. Muller-Wiener, "Η Αρχιτεκτονική στην Αρχαία Ελλάδα", 134, Θεσσαλονίκη 1995 Δωρικοί και ιωνικοί κίονες (κλ. 1 : 200).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου