Τριποδίσκοι, Νίσσα, Μέγαρα (1ον )

Ο Πύθιος Απόλλων.

Η πόλις – κράτος Μέγαρα, φέρει το ίδιο όνομα πάνω από 3.000 χρόνια. Μάλιστα, αναφέροντας οι αρχαίοι Έλληνες: ‘’Μέγαρα’’, είτε ‘’Μεγαρείς’’, ή ‘’Μεγαρίδα’’, εννοούσαν σαφέστατα ένα τελείως ξεχωριστό κράτος από εκείνο της Αττικής. Δηλαδή σαν της Σπάρτης, ή της Θήβας και τις λοιπές άλλες αρχαίες ελληνικές πόλεις – κράτη.

Έτσι, αρχικώς δεν θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουμε την αρχαία Μεγαρίδα στο μυθικό βασίλειο του Ακταίου, που έδωσε το όνομά του στην Αττική. Διότι ο μύθος θέλει τον Ακταίο σαν πρώτο βασιλιά της Κεκροπίας – Αθήνας, και που πάντρεψε την κόρη του με τον Κέκροπα. Ο Κέκροπας τότε διαίρεσε τους κατοίκους της Αττικής σε τέσσερις φυλές, την Αθήνα σε τέσσερις περιοχές, που τις ονόμασε Κεκροπίς, Αυτόχθων, Ακταία και Παραλία, κάθε μια με περίπου είκοσι χιλιάδες κατοίκους. Εκτός αυτού διαίρεσε την Αττική σε δώδεκα αυτόνομους δήμους. Και φυσικά κανένας δήμος από αυτούς δεν έχει σχέση με τα Μέγαρα.

Από αυτούς τους Αθηναϊκούς μύθους απορρέουν δύο βασικά συμπεράσματα.  Πρώτον, ότι δεν θα πρέπει να υπήρχαν καθόλου τα Μέγαρα με τις Μεγαρικές κώμες και δεύτερον, ότι ήταν στη πραγματικότητα μια πόλις –κράτος ξεχωριστη της Αττικής και της Αθήνας γι’ αυτό δεν αναφέρεται στους μύθους για τη γέννηση της Αττικής- Αθήνας. Και η κοινή λογική μας λέγει πως: θα πρέπει να ήταν ξεχωριστή πόλις- κράτος, διότι οι αναφορές για τα Μέγαρα υπάρχουν από την προϊστορία.

Οι αρχαίοι μύθοι, είτε Μεγαρικοί είναι αυτοί, είτε Αθηναϊκοί, ή Μακεδονικοί κ.λ.π., μεταφέρουν μία αντίληψη για την ανθρώπινη ιστορία που ακολούθησε μία γραμμική πορεία από έναν πρωτόγονο πολιτισμό σε έναν εξελιγμένο. Ωστόσο δεν είναι Μυθολογία, δηλαδή παραμύθια όπως πίστευαν ορισμένοι στο παρελθόν, είτε από άγνοια είτε από κακή προαίρεση. Πρόκειται για βιωμένη και υπό κωδική μορφή Ιστορία με γεγονότα που έλαβαν χώραν, στους τόπους της μυθολογικής ιστόρησης όπως έχουν αποδείξει οι αρχαιολογικές έρευνες - ανασκαφές, σαν παράδειγμα: της Τροίας και των Μυκηνών. 

Ένας λοιπόν από τους πρώτους Μεγαρικούς μύθους είναι εκείνος του Κοροίβου που κατά παράδοση μόνο, πιστευόταν πως ίδρυσε την Μεγαρική κώμη ‘’Τριποδίσκο’’ . Και, όμως πουθενά στην αρχαία γραμματεία δεν αναφέρετε ιδρυτής του Τριποδίσκου, ο Κόροιβος! 
Ο Καλλίμαχος (310 – 240 π.Χ.),  που θα πρέπει να γνώριζε το έργο των Μεγαρέων Ιστορικών, Διευχίδα και Ηραγόρα, ‘’Μεγαρικά’’, που αποτελούταν από πέντε βιβλία. Διότι ο Καλλίμαχος ,στο έργο του, ‘’Αιτίων’’, αναφέρει τη κοινή παράδοση Αργείων και Μεγαρέων περί Τριποδίσκου και Κόροιβου.
Στην αγορά των Μεγάρων υπήρχε ο Τάφος του Κοροίβου, με γλυπτή απεικόνιση του ήρωα να σκοτώνει την Ποινή. Κατά τη γνώμη του Παυσανία (Α΄ 43, 8) το άγαλμα αυτό ήταν ένα από τα αρχαιότερα έργα της ελληνικής επικράτειας! 

1. Ο Στράβων στα Γεωγραφικά (Θ’, κεφ. 1 στ. 10), αναφέρει: ‘’κ τ᾽ ‘’Αἰγειρούσσης Νισαίης τε Τριπόδων τε.’’ ἅ ἐστι χωρία Μεγαρικά, ὧν οἱ Τρίποδες, Τριποδίσκιον - κθ 'ο ή νυν αγορά Μεγαρέων κείται…’’ Μετάφραση: ‘’…και η Αγειρούσσα, η Νισαία, και η Τριπόδων τε. Είναι χωριά Μεγαρικά, όπως οι Τρίποδες, Τριποδίσκιον που είναι στη τωρινή αγορά των Μεγαρέων…’’

2. Παυσ. Αττ. (43. ,8) : ‘’… Οι Μεγαρείς έχουν τάφο του Κοροίβου….Ο τάφος του Κοροίβου είναι στην αγορά των Μεγάρων... Πάνω στον τάφο είναι τοποθετημένη γλυπτική παράσταση που τον παρουσιάζει να σκοτώνει την Ποινή. Απ' ότι είδα, ξέρω πως αυτά είναι τα αρχαιότερα λίθινα αγάλματα που υπάρχουν στην Ελλάδα…’’ 

Από αυτήν την σημαντική αναφορά που μας παραδίδει ο Παυσανίας, γενάτε η μεγάλη απορία, γιατί ο τάφος του Κόροιβου να βρίσκεται στην αρχαία Αγορά της πόλεως των Μεγάρων και μάλιστα να κοσμείτε απ’ τα αρχαιότερα αγάλματα που υπήρξαν, φτιάχτηκαν ποτέ στην Ελλάδα και όχι στη κώμη Τριποδίσκους;  Δηλαδή, το ταφικό μνημείο του Κόροιβου είχε τα πιο παλιά αγάλματα που έγιναν στην Ελλάδα, κατά τον Παυσανία πάντα, κάτι που δηλώνει ότι το ταφικό αρχιτεκτόνημα τούτο ήταν πανάρχαιο! Είναι και άλλο ένα σημαντικό μέσα στην αναφορά  του Παυσανία καθώς εξιστορεί το μύθο, λέγει: ‘’…τρίποδα δὲ ἀράμενον φέρειν ἐκέλευεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ, καὶ ἔνθα ἂν ἐκπέσῃ οἱ φέροντι ὁ τρίπους, ἐνταῦθα Ἀπόλλωνος οἰκοδομῆσαι ναὸν καὶ αὐτὸν οἰκῆσαι. καὶ ὁ τρίπους κατὰ τὸ ὄρος τὴν Γερανίαν ἀπολισθὼν ἔλαθεν αὐτοῦ ἐκπεσών· καὶ Τριποδίσκους κώμην ἐνταῦθα οἰκῆσαι…’’ Δηλαδή, πως ο τρίποδας του κουβάλαγε ο Κόροιβος του έπεσε στη κώμη Τριποδίσκους, εκεί έφτιαξε ναό του Απόλλωνα και εκεί έζησε την υπόλοιπη ζωή του.

Και έρχεται άλλη μία αναφορά του Παυσανία (Α΄ 42, 5)  που λέγει : ‘’…Ο αρχαίος ναός του Απόλλωνα ήταν φτιαγμένος από πλίνθους. Αργότερα ο βασιλιάς Αδριανός τον έχτισε πάλι με λευκό μάρμαρο. Ο λεγόμενος Πύθιος [Απόλλωνας] και ο Δεκατηφόρος μοιάζουν με αιγυπτιακά ξόανα…’’

Ο αρχαίος ναός του Απόλλωνα στα Μέγαρα, του οποίου ο αυτοκράτορας Αδριανός διέταξε την ανοικοδόμηση με μαρμάρινο υλικό ήταν στο λόφο της Ακρόπολης του Αλκαθόου στα Μέγαρα! 

Συνεχίζεται ….

Πηγές:

Καλλίμαχος, Αιτίων.

Στράβων Γεωγραφικά.

Παυσανίας, Αττικά.

Γιάννης Δάλλας, “Καλλίμαχος, ο ξύλινος νους”, Γιάννινα, "Ενδοχώρα", 1960 (μετάφραση 33 επιγραμμάτων).

Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969