Τριποδίσκοι, Νίσσα, Μέγαρα (2ον )

Καβείρια θεότητα από ανασκαφές στη περιοχή της Θεσσαλονίκης... Και, που ο καθένας μπορεί να υποστηρίξει ότι ομοιάζει με την θεά Άρτεμη που απεικονίζεται στα Μεγαρικά νομίσματα... Πηγή εικόνας:http://www.komvos.edu.gr/mythology/ent5/kabeiroi.html

Η Άρτεμις σε Μεγαρικό νόμισμα, έργο του Μεγαρέα Στρογγυλίων. 

Νίσα.

Νίσα, θεωρείτε πως λέγονταν η πόλις –κράτος κατά την εποχή του χαλκού, πριν ονομασθεί σε Μέγαρα.

Παυσανίας (Α. 39, 5)’’…Οι Βοιωτοί όμως λένε ότι ο Μεγαρέας, που ήταν γιος του Ποσειδώνα και ζούσε στην Ογχηστό, ξεκίνησε με Βοιωτικό στρατό να βοηθήσει τον Νίσο στον πόλεμο κατά του Μίνωα. Σκοτώθηκε στη μάχη, και τάφηκε εκεί και η πόλη ονομάστηκε απ' αυτόν Νίσαια, ενώ πριν την έλεγαν Νίσα…’’

Έτσι, από έναν ακόμη μύθο μαθαίνουμε για μια πανάρχαια ονομασία που είχε η περιοχή όταν κατοικούταν από κάποιο πελασγικό φύλο, πολύ πριν την κάθοδο των Δωριέων.  Όμως εάν δεχτούμε σαν υπαρκτή την ονομασία Νίσα, για την πόλη –κράτος ,τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε τουλάχιστον την ύπαρξή της στις πόλεις που έλαβαν μέρος στον τρωικό πόλεμο. Δυστυχώς, ‘’ο νέων κατάλογος’’, αναφέρει μόνο μία πόλη Νίσα, στη Βοιωτία…     

Ο νεών κατάλογος, διασώζεται στην β' ραψωδία της Ιλιάδας του Ομήρου (στ. 494-759). Όπου κατά την αφήγηση δίνεται αναλυτική περιγραφή των ονομάτων των ηγετών και των πόλεων που εκπροσωπεί κάθε βασίλειο σε ελληνικά πλοία στον Τρωικό πόλεμο.

Το ερώτημα που γενάται στους ιστορικούς, είναι κατά πόσο ο συγκεκριμένος κατάλογος απεικονίζει την πραγματική ιστορική κατάσταση της εποχής του χαλκού στην Ελλάδα;

Οι περισσότεροι βέβαια μελετητές υποστηρίζουν την άποψη ότι ο συγκεκριμένος κατάλογος αποτελούσε αρχικά ξεχωριστό κομμάτι το οποίο εντάχθηκε αργότερα στο σώμα της Ιλιάδας. Έχει υποστηριχθεί ακόμη και η άποψη ότι ο κατάλογος αποτελεί μείγμα πολλών μικρότερων καταλόγων που χρησιμοποιούσαν ποιητές (ραψωδοί) με σκοπό να εντυπωσιάσουν το κοινό τους με τις ιστορικές τους γνώσεις.

Και στον κατάλογο αυτόν συναντούμε μόνο μια πόλις της Βοιωτίας, κάπου στον Ελικώνα, με την ονομασία Νίσα…

Η Μεγαρική όμως, αρχαία παράδοση αναφέρει πως από τον βασιλιά Νίσο είχε ονομαστεί η πόλις- κράτος των Μεγάρων, ‘’ΝΙΣΑ’’.

Μάλιστα ο Γερμανός καθηγητής φιλολογίας, U. Vilamovitch (Βιλάμοβιτς), καθώς η ενασχόλησή του με τα Ομηρικά Έπη υπήρξε μακροχρόνια, δηλώνει με βεβαιότητα πως η πόλις των Μεγάρων αναφέρεται στη Β΄ ραψωδία της Ιλιάδας και στο στίχο 508, που συναντάται η φράση ‘’Νίσσα Ζάθεη’’. Δηλαδή, Νίσα Σεπτή και Αγιότατη…

Και, αν δεχτούμε την υπόδειξη αυτή, του U. Vilamovitch σαν αληθινή, μοιραίως θα οδηγηθούμε στη πελασγική θρησκεία των Καβειρίων. Καθότι υπήρξε στα Μέγαρα βωμός των θεών Προδομαίων. Παυσανίας ( Α. 42, 1 ): ’’… Δείχνουν εκεί και μια εστία των θεών, οι οποίοι λέγονται Προδομείς...’’ 

Ετούτα ας μην λογίζονται αδόκιμα, διότι κατά μία ακόμη μυθολογική εκδοχή, ο βασιλιάς Νίσος, πάντρεψε την κόρη του με τον Βοιωτό Μεγαρέα, (γνωστή περιοχή που λατρεύονταν η Καβείρια μυστηριακή πίστη). Και κατόπιν του παρεχώρησε το βασίλειο του όταν ήρθε ο Μεγαρέας να τον βοηθήσει στο πόλεμο που κήρυξε ο βασιλιάς της Κρήτης Μίνωας, στα Μέγαρα.  

Πιθανών λοιπόν η εστία των θεών Προδομαίων να σχετίζεται άμεσα με την Καβείρια λατρεία. Καθώς στην λατρεία των Καβειρίων μυστηρίων πρωτεύοντα ρόλο έπαιζε το πυρ, η φωτιά, από όπου φαίνεται πήραν το όνομα τους και η εσωτερική διδασκαλία των Καβειρίων μυστηρίων ήταν η γέννηση και η αναγέννηση του ανθρώπου. 

Πρώτοι οι Αχαιοί το 2000 π.Χ. περίπου, κατέγραψαν στον κατάλογο των θεοτήτων τα ονόματα του Δια, της Εκάτης, του Απόλλωνα και των Καβείρων. Η λατρεία των Καβείρων σχετιζόταν με τον Ήφαιστο και τα Καβείρια μυστήρια τελούνταν κυρίως στη Σαμοθράκη , την Λήμνο, την Ίμβρο, την Μακεδονία, την Θράκη, την Βοιωτία, την Μικρά Ασία και την Κάρπαθο από τα οποία το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας ήταν στη Σαμοθράκη.

Για τα Καβείρια μυστήρια σώζονται οι λιγότερες ίσως πληροφορίες σε σχέση με τα άλλα ελληνικά μυστήρια. Ο Στράβων γράφει σχετικά με τις λίγες πληροφορίες που γνώριζαν από την εποχή του ακόμα: ‘’Για τους Σαμοθράκη τιμώμενους θεούς πολλοί έχουν πει ότι είναι οι Κάβειροι οι ίδιοι, αλλά ούτε και αυτοί που είπαν αυτό μπορούν να μας πουν ποιοι ήταν οι Κάβειροι στην πραγματικότητα’’.

Ο Ηρόδοτος υποστηρίζει ότι η λατρεία των Κάβειρων ήταν αυτόχθων μυστηριακή λατρεία των Πελασγών. Πιο συγκεκριμένα αναφέρει ότι στη Σαμοθράκη οπού τελούσαν τα Καβείρια κατοικούσαν Πελασγοί και ότι οι Αθηναίοι πρώτοι από όλους τους Έλληνες ήρθαν σε επαφή με τους Πελασγούς της Σαμοθράκης, τα αγάλματα του Ερμή με τον φαλλό του στραμμένο προς τα πάνω και την λατρεία των Κάβειρων, όταν οι Πελασγοί μετοίκησαν στην Αττική και άρχισαν να θεωρούνται και αυτοί Έλληνες.

Στα Καβείρια μυστήρια είχαν μυηθεί ο Ορφέας , ο Ηρακλής, οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, ο Αγαμέμνων, ο Οδυσσέας, ο Ιάσωνας αλλά και άλλοι Έλληνες που έλαβαν μέρος στον τρωικό πόλεμο.

Οι Κάβειροι θεοί τιμόνταν από τους Έλληνες και σαν προστάτες των ναυτικών, όπου οι διασωθέντες από ναυάγια που κατέθεταν αφιερώματα στο ιερό της Σαμοθράκης. Το κράτος της πανάρχαιας Μεγαρίδα που αγκαλιάζεται από δυο θάλασσες, δυο κόλπους (Σαρωνικό –Κορινθιακό),και παραθαλάσσιες κώμες, θα ήταν εφικτό να είχε ανεπτυγμένη ναυσιπλοΐα εκείνη την εποχή.

Συνεχείζεται…  

Πηγές:

Ηροδότου, Ιστορίαι. Μετάφρ. Ε. Πανέτσου. Βιβλ. ΙΙ έκδ. Πάπυρος.

Στράβων Γεωγραφικά.

Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι. Μετάφρ. Α. Ι. Πουρνάρα έκδ. Πάπυρος.