Ύλλος, Πάμφυλος, Νίσος

Ο  Ύλλος(1) ήταν γιος του Ηρακλή και της Δηιάνειρας. Τον θεωρούσαν επώνυμο της δωρικής φυλής των Υλλέων. Μετά τον θάνατο του πατέρα του είχε υιοθετηθεί από τον Αιγιμιό(2). Ο Αιγιμιός αφού υιοθέτησε τον Ύλλο μαζί με τους δυο γιους του, Πάμφυλο  και Δυμάνα, τον έκανε συγκληρονόμο στο ένα τρίτο του βασιλείου του. 

Oι αρχαίοι Μεγαρείς είχαν το μνήμα του Ύλλου στην πόλη τους, ενώ στην Αθήνα υπήρχε ηρώο στο όνομά του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι συνάντησε τον τάφο του Ύλλου στη πόλη των Μεγάρων(3). Εδώ, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την δωρική καταγωγή των Μεγαρέων, που προέρχεται από τους απογόνους του Δωριέα/Ηρακλείδη, ήρωα Ύλλου, των Υλλέων(4). Καθώς η αρχαία γραμματεία αναφέρει πως ιδρυτής της Νισαίας (της Μεγαρικής παραθαλάσσιας πόλης, και επίνειο των Μεγάρων) υπήρξε ο Νίσος γιός του Πάμφυλου, γιός του Ύλλου. Σύμφωνα με το έργο ‘’Αιγιμιός’’ του Ησίοδου όπου σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα.
Η πανάρχαια ιστόρηση αναφέρει ότι ο Πάμφυλος γιός του Ύλλου, έγινε ο γενάρχης μιας εκ των τριών δωρικών φυλών των Παμφυλίων που κατοικούσαν στη περιοχής της Παμφυλίας  στο σημερινό κόλπο της Αττάλειας. Σε άγνωστο ιστορικό χρόνο (δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα τα ακριβείς στοιχεία) έκανε τον Νίσο που ήταν ο ιδρυτής της παραθαλάσσιας Νισαίας στη Μεγαρική γη.

Σημειώσεις:

(1).Οι Ηρακλείδες ήθελαν να επιστρέψουν στην Πελοπόννησο, από όπου καταγόταν ο Ηρακλής, ο οποίος μάταια προσπαθούσε να γυρίσει εκεί ως τον θάνατό του.  Με οδηγό τον Ύλλο κατέλαβαν όλες σχεδόν τις πόλεις της. Αλλά μετά ένα χρόνο περίπου εμφανίσθηκε εκεί μία θανατηφόρα επιδημία και ο χρησμός που ζήτησαν ανέφερε πως αυτή ήταν εκδήλωση της ‘’θείας οργής’’ επειδή οι Ηρακλείδες είχαν επιστρέψει πριν από τον καθορισμένο ‘’από το πεπρωμένο’’ χρόνο.  Υπακούοντας τότε στη ‘’θέληση των θεών’’, οι Ηρακλείδες εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο και ξαναγύρισαν στην Αττική, όπου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Μαραθώνα.

Μόλις απέδραμαν και τα τελευταία ίχνη της τρομερής επιδημίας, ο Ύλλος κατέφυγε στο Μαντείο των Δελφών και ζήτησε χρησμό για το πότε έπρεπε να ξαναγυρίσουν στην Πελοπόννησο.  Του δόθηκε τότε ο χρησμός ότι ο κατάλληλος χρόνος θα ήταν ‘’μετά τον τρίτο θερισμό’’ ή ‘’μετά την τρίτη σοδειά’’. Ανάμεσα σε όλους τους αδελφούς του, ο Ύλλος ήταν ο πραγματικός κληρονόμος του Ηρακλή και αυτός που είχε ζήσει τον περισσότερο καιρό μαζί του και ανατράφηκε κοντά του. Για τους λόγους αυτούς ο Ύλλος είχε αναγνωρισθεί από τους Ηρακλείδες αρχηγός τους και σε αυτόν είχαν αναθέσει να τους οδηγήσει στην εστία τους. Αμέσως μετά τον χρησμό αυτόν λοιπόν, ο Ύλλος επικεφαλής των αδελφών του επεχείρησε να περάσει τον Ισθμό της Κορίνθου.  Εκεί όμως συνάντησε παραταγμένο τον στρατό του Έχεμου, του βασιλιά της Τεγέας. Αντί για μάχη, προτιμήθηκε από τις δύο πλευρές μία μονομαχία ανάμεσα στους αρχηγούς τους. Σε αυτή σκοτώθηκε ο Ύλλος, κι έτσι οι Ηρακλείδες επέστρεψαν πίσω. Ο τάφος του Ύλλου  βρισκόταν στα Μέγαρα. Ηρώο του βρισκόταν και στην Αθήνα, βόρεια από την Ακρόπολη, κοντά στο ιερό του Αχελώου. Ο Ύλλος λατρευόταν επίσης στη Σπάρτη, στο Άργος και στην Τροιζήνα.

(2).Ο Αιγίμιος, νομοθέτης και βασιλιάς των Δωριέων, σώθηκε από τον Ηρακλή κατά τον πόλεμο με τους Λαπήθους. Ως ανταμοιβή, βοήθησε τα παιδιά του Ηρακλή να επιστρέψουν στην Πελοπόννησο. 

(3). Αρχαίο κείμενο:

(Παυσ. Αττι. 41,2) ‘’…καὶ Ὕλλου πλησίον τοῦ Ἡρακλέους μνῆμά ἐστιν ἀνδρὶ Ἀρκάδι Ἐχέμῳ τῷ Ἀερόπου μονομαχήσαντος· καὶ ὅστις μὲν Ἔχεμος ὢν ἀπέκτεινεν Ὕλλον, ἑτέρωθι τοῦ λόγου δηλώσω, τέθαπται δὲ καὶ Ὕλλος ἐν τοῖς Μεγάροις. αὕτη καλοῖτο ἂν ὀρθῶς στρατεία τῶν Ἡρακλειδῶν ἐς Πελοπόννησον ἐπὶ Ὀρέστου βασιλεύοντος.’’ 

Μετάφραση:

(Παυσ. Αττι. 41,2) ‘’…Εδώ κοντά έχουν και μνήμα στον 'Ύλλο, τον γιο του Ηρακλή, που μονομάχησε με τον Αρκάδα 'Εχεμο, γιο του Αερόπου. Θα εξηγήσω αλλού ποιος ήταν αυτός ο 'Εχεμος, που σκότωσε τον 'Ύλλο και ο Ύλλος τάφηκε στα Μέγαρα. Ορθά θα χαρακτηρίζαμε τον πόλεμο αυτό εκστρατεία της γενιάς του Ηρακλή στην Πελοπόννησο στη διάρκεια της βασιλείας του Ορέστη.’’

(4). Κατά την παλαιά παραδοσιακή θεωρία και κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, οι Δωριείς κατέβηκαν στη νότια Ελλάδα περίπου τον 12ο π.Χ. αιώνα και κατέλυσαν τον Μυκηναϊκό πολιτισμό, καθώς διέθεταν όπλα από σίδηρο, που ήταν ανώτερα από τα χάλκινα των Μυκηναίων. Νεώτερες όμως μελέτες συνδυάζουν την έλλειψη αρχαιολογικών ευρημάτων που να συνηγορούν σε μια τέτοια βίαιη εισβολή και γλωσσολογικών στοιχείων από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β, και αμφισβητούν έντονα την εκδοχή αυτή.

Πηγές:

Παυσανίας, ‘’Αττικά’’
Ησίοδος. ‘’Αιγίμιος’’
Σοφοκλής. Τραγωδία ‘’Τραχίνιαι’’
Ιστορία του Ελληνικού έθνους, Τόμοι Α και Β, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.
John Chadwick, The Mycenean World, Cambridge University Press, Καίμπριτζ 1976. ISBN 0-521-29037-6