Τετάρτη 26 Ιουνίου 2013

ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΠΑΡΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (μέρος 7ον )

Σχεδιάγραμμα από τις ανασκαφές του Δ. Φίλιου το 1880.


Συνεχίζει ο Δ. Φίλιος: 
Το στρώμα λ.χ. των πλύνθων το δια του αρθμού VIII σημειωθέν δηλεί έτι 7 δομοί ήσαν αναγκαίοι ενταύθα (οίτινες και εξέλιπον τις οίδε πως) ίνα υψωθή η θεμελιώσις μέχρι του επιπέδου του στρώματος του σημειωθέντος δια του αρθ. Ι, ενώ τρεις έτι μόνο ήρκουν επιτιθέμενοι επί του προς ανατολάς δια του αριθ. IV σημειωθέντες ίνα επίσης υψωθή μέχρι του αυτού σημείου, αλλά ο αυτός αριθμός IV δεικνύει ενταύθα ότι κατά τούτο το μέρος ήτο και ο κατώτατος δομός  ο και μόνος σωζόμενος, ενώ ο αριθ. IV προς βοράν δηλοί ότι εξέλιπον εντεύθεν τρεις δομοί, όχι μόνο ότι δεν σώζονται και άλλοι υπ’ αυτόν μέχρι του στερεού εδάφους. Των δε σωζομένων δόμων άλλαι μεν πλίνθοι είναι παρά μήκος τεθειμέναι, άλλαι δε φορμηδών, αλλά κατά τρόπον δυσκόλως δυνάμενον να περιγραφή και έτι δυσκολώτερον δι’ απλού σχήματος να δηλωθή και κατά μεν τας θέσεις τας δια των γραμμάτων α και β σημειωθείσας η γη φαίνεται ούσα στερεά και ουδόλως παράδοξον να επέκειντό ποτε επ’ αυτής πλίνθοι, αφού μάλιστα κατά το μέσον του οικοδομήματος ουδ’ αναγκαία ήτο […] Προς ανατολάς δε τούτων των ερειπίων σώζονται τα λείψανα κυκλωπείου τινός τοίχου, α βλέπει ωσαύτως επί του διαγράμματος ο αναγνώστης (Πιν, 5, αριθ.4) σεσημειωμένα.
Το οικοδόμημα εφέρετο από βορράν και όχι προς ανατολάς και δυσμάς απόκλισιν (NNE - SSO) Η προς βορράν και όχι προς ανατολάς διευθυνσις αυτού δεν είναι βεβαίως ισχυρός λόγος να υποθέσουμε ότι δεν ήτο Ναός και ο Κραναίας Αθηνάς (1), την αυτή είχε προς άρκτον κλίσιν, μάλλον λοιπόν ο τρόπος της οικοδομίας του και προ πάντων ο τόπος εν ω είναι ωκοδιμημένον, μας αποτρέπουσι από ταύτης της υποθέσεως, αλλ’ ούτε Πύργος βεβαίως ήτο δια τους αυτούς λόγους. Πύργος ενταύθα θα ήτο τι αληθώς όλως σχολαίον και ανωφελές πράγμα. Και όμως ως Πύργος υπολαμβάνετο υπό των νεωτέρων κατοίκων των Μεγάρων και το μέρος καλείται και νυν έτι Πύργος του Γληγόρη, πράγμα όπερ τότε πρώτον έμαθον, όταν η σκαφή ήδη είχεν αποκαλ’υψει τα πλείστα των ερειπίων του. Κατά το λέγειν των γεροντοτέρων κατοίκων των Μεγάρων, ους λαβών εκ της ονομασίας αφορμήν ηρώτησα, το οικοδόμημα εσώζετο όχι προ πολλών ετών, προ τεσσαράκοντα μόλις ( περίπου έως το 1843), εις 1,50 -2, 00 Γ.Μ. υπέρ το σημερινό έδαφος και ην καταφανές αν δε αι πληροφορίαι αυταί δεν είναι όλως κεναι, άπορον τη αλήθεια πως δεν είχεν ελκύσει την προσοχήν των επισκεφθέντων  και γραψάντων περί Μεγαρίδος κατά την παρούσαν ή και τας παρελθούσας εκατονταετηρίδας (2).    Αλλ’ ίσως τα αρχαία θεμέλια απεκρύπτοντο τότε υπό νεωτέρων κτισμάτων (σώζονται και νυν επ’ αυτού εκ ασβεστοκτίστων τοίχων λείψανα) και ίσως εντεύθε εγεννήθη και το νεώτερο όνομα του τόπου, εκ πυργοειδούς δηλ. οικίσκου Γρηγορίου τινός επί των αρχαίων θεμελίων ποτέ κτισθέντος(3).
Αλλ’ αν ούτε Ναός, ούτε Πύργος ήτο το οικοδόμημα τι άρασφε ηδύνατο να ήναι; Εδήλωσα ήδη αρχόμενος του περί αυτού λόγου ότι τα ερείπιά του περιβάλλουσι πέριξ τάφοι, κείται δηλ. εν μέσω νεκροπόλεως. Ήτο λοιπόν αρά γε και αυτό τάφος, ήτοι Μαυσωλείον επισήμου τινός ανδρός; Η έννοια επέρχεται εις τον νουν παντός εξετάζοντος το πράγμα, ταύτης δε πιθανής φαινομένης έτι πιθανωτέρα φαίνεται ούσα η υπόθεσις ότι η σκαπάνη ήνεγκεν εις φως τα λείψανα του μνημείου του Τηλεφάνους(4).  
    


Σημειώσεις δικές μας:

(1) Κραναία Αθηνά είναι ένας πανάρχαιος ναός στην Ελάτεια, στις πλαγιές του βουνού Καλίδρομος στη σημερινή Φθιώτιδα. Στην αρχαία εποχή ήταν μέρος λατρείας των Λοκρών, προς τιμή της θεάς Αθηνάς, κόρης του Δία. Χτίστηκε ο ναός αμέσως μετά από τον κατακλυσμό, γνωστό ως κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Είναι δωρικού ρυθμού. Ερείπια σώζονται μέχρι σήμερα. Αναφέρει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας στα Φωκικά, πως στο ναό αυτόν υπηρετούσαν μόνο νεαρά αγόρια μέχρι την εφηβεία τους.

(2) Σε τούτο το σημείο, ο Δ. φίλιος αναφέρεται στους ξένους περιηγητές που από τον 16ον αιώνα μ.Χ. επισκέπτονταν τη Μέγαρίδα, ιδιαίτερα τα Μέγαρα, για να ανακαλύψουν την πανάρχαια ιστορία της.

(3) Δυστυχώς και σήμερα -2013-, επάνω στο πανάρχαιο οικοδόμημα και στον Μυκηναϊκό τοίχος, που ο Δ. Φίλιος αναφέρει σαν κυκλώπειο, υπάρχει σύγχρονη οικοδομή!


(4) Ενώ σε μικρή απόσταση, μόλις 100μ. περίπου (από την ανασκαφή του 1880 και στο σημερινό οικοδομικό τετράγωνο Αφοί Λουκά), πριν από λίγα χρόνια είχαν ανακαλυφθεί αρκετοί αρχαίοι τάφοι από την αρχαιολόγο κ. Αυγερινού. Ένας ξεχωριστός περιείχε αρχαίους αυλούς έτσι επίσημα πια η Αρχαιολογική υπηρεσία κατέδειξε το συγκεκριμένο ταφικό μνημείο σαν το μνήμα του Τηλεφάνους. Όμως το πανάρχαιο οικοδόμημα που ανακάλυψε ο Δ. Φίλιος ακόμα δεν έχει ταχτοποιηθεί!!!   Αν τοποθετήσουμε τώρα και τις δικές μας απόψεις… πιθανόν αυτό το οικοδόμημα (αφού περιστοιχιζόταν και από Μυκηναϊκά τοίχοι), να ήταν το ηρώο του Μεγαρέα Άλυκου και που από τούτο πείρε την ονομασία η πέριξ περιοχή Λιακοί…  (δες πληροφορίες εδώ:  http://tamegara.blogspot.gr/2013/02/blog-post_8393.html )

Δευτέρα 17 Ιουνίου 2013

ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΠΑΡΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (μέρος 6ο )

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΤΗΛΕΦΑΝΗ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ‘’ΠΥΡΓΟΣ ΓΛΗΓΟΡΗ’’;


Αυτή είναι η σημερινή εικόνα που παρουσιάζει η θέση της ανασκαφής του μεγαλειώδη αρχαίου οικοδομήματος που ανακάλυψε και ερεύνησε ο Δ. Φίλιος.


Ο αρχαιολόγος και έφορος της Αρχαιολογικής Εφορίας της Ελευσίνας, Δημήτρης Φίλιος, ανέσκαψε μαζί με άλλους αρχαιολόγους, την δεκαετία του 1880, στα περισσότερα τότε γνωστά αρχαιολογικά σημεία των Μεγάρων. Για τις αρχαιολογικές του αυτές έρευνες συνέταξε και τα ανάλογα δελτάρια με σχέδια και χάρτες προς την υπηρεσία του, αλλά παράλληλα και μία πολυσέλιδη έκθεση/άρθρο για το επίσημο έντυπο, της Αρχαιολογικής Εφημερίδας.
Εμείς σας παρουσιάζουμε στο αφιέρωμα ‘’ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΠΑΡΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ’’ και σε συνέχειες, τα περισσότερα εκείνα σημεία που αναδύουν την πανάρχαια και περίτρανη Μεγαρική ιστορική πορεία στο χρόνο.
Τα ευρεθέντα στοιχεία που παρουσιάζει αλλά και που κατονομάζει τον τότε Δήμαρχο Μεγαρέων (Γκίκα), τυμβωρύχο, είναι παραπάνω από σοκαριστικά!!!
Σχεδόν όλες οι τοποθεσίες που ερευνήθηκαν εκείνη την εποχή έδωσαν πλούσιο αρχαιολογικό υλικό ώστε θα μπορούσαν τα Μέγαρα σήμερα, να κατείχαν μια σημαντική θέση στους προορισμούς των παγκόσμιων αρχαιολατρών και όχι μόνο!
Η αδράνεια όμως και η κακή διαχείριση των μετέπειτα Δημοτικών Αρχών αφάνισαν στην κυριολεξία τις αρχαιολογικές αυτές τοποθεσίες που καταμαρτυρούσαν την περίλαμπρη ιστορία!!!
Ποιος, άραγε από τους Μεγαρείς, γνωρίζει ότι ανακαλύφθηκαν στα Μέγαρα θολωτοί τάφοι; Ποιος Μεγαρέας γνωρίζει την τοποθεσία ‘’ΠΥΡΓΟΣ ΓΛΗΓΟΡΗ’’ και πως εκεί υπήρξε, πολύ πιθανών, το μεγαλοπρεπέστατο Ηρώο που έχτισε η Κλεοπάτρα πάνω στον τάφο του πρώτου μουσικού (αυλήτη) της Ελλάδας, στη κλασική εποχή καθώς αυτός ήταν ο Μεγαρικός εξ Σάμου Τηλεφάνης;      

Γράφει ο Δ. Φίλιος:

Σελ. 49-52.
Παρετήρησα δηλαδή ότι κατά την εκεί πλησίον κοίτην μικρού χειμάρου, ένεκα του οποίου και η σιδηρά και η αμαξιτός οδός έχουσιν, ανά μίαν εκατέρα, λιθίνην γέφυραν, πωριναί τινες πλίνθοι, δύο ή τρεις αφαίνοντο κατά τινα τάξιν τεθειμέναι και οιονεί λιθόστρωτον αποτελούσαι και παρήγγειλά τινας των σκαφέων να καθαρίσωσι το μέρος αποκομίζοντες εις αυτό το ρεύμα τα χώματα. Και κατ’ αρχάς μεν ουδέν το άξιον λόγου υπάρχον εφαίνετο, αλλά της σκαφής προχωρήσασης απεκαλύφθησαν τα εδάφη της κατασκευής ικανώς μεγάλου οικοδομήματος, ου έχει προ οφθαλμών το διάγραμμα ο αναγνώστης των γραμμών τούτων υπό του Καβεράου εκπονηθέν (Πιν. 5, αριθ. 3)
–Δυστυχώς, δεν μπορέσαμε να ανακαλύψουμε τον πίνακα που αναφέρει ο Δημήτρης Φίλιος και που τον είχε σχεδιάσει ο Καβεράου-.
Συνεχίζει ο Δ. Φίλιος την έκθεση των αρχαίων ανακαλυφθέντων: Το οικοδόμημα είχε μήκος 23 περίπου Γ.Μ>, διότι και το προς μεσημβρίαν λάξευμα του βράχου είχε ποιηθή εξεπίτηδες κατά την γνώμη μου προς εισδοχήν πωρίνων πλίνθων, είχεν εν όλω εμβαδόν περί τα 210 Γ.Μ., ένεκα δε του ανισουψούς και επικλινώς προς το ρεύμα φερομένου βραχώδους εδάφους, ανιψούσης, ως εικός, ήτο και η θεμελίωσης αυτού ούτως, ώστε ενώ προς μεσημβρίαν λ.χ. δια καταθέσεως ενός και μόνου δομού πλίνθων ηδράζετο αύτη επί του βράχου, προς βορράν κατά το ρεύμα πολλαχού εχρειάσθησαν οκτώ δομοί πλίνθωνίνα η θεμελίωσις επί του στερεού εδάφους ιδρασθή. Η θέαν κατ’ ακολουθίαν των νυν σωζομένων λειψάνων είναι τις κλιμακωτή, διότι δεν εσώθηκαν, ως είκος, πανταχού ολόκληρα τα θεμέλια και τούτο κυρίως εδηλώθη δια των λατινικών αριθμών, δι’ ων τα διάφορα στρώματα των πλίνθων εσημειώθησαν.   

Μόλις λίγο πιο πάνω από αυτό το ‘’ταπεινό’’ γεφυράκι ανακαλύφθηκε το οικοδόμημα που στην συνέχεια του αφιερώματος θα διαπιστώσουμε πως ο Δ. Φίλιος πιθανολογεί πως ήταν ο τάφος του Τηλεφάνη.  



Συνεχείζεται…