ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΠΑΡΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (μέρος 7ον )

Σχεδιάγραμμα από τις ανασκαφές του Δ. Φίλιου το 1880.

Συνεχίζει ο Δ. Φίλιος: 

Το στρώμα λ.χ. των πλύνθων το δια του αρθμού VIII σημειωθέν δηλεί έτι 7 δομοί ήσαν αναγκαίοι ενταύθα (οίτινες και εξέλιπον τις οίδε πως) ίνα υψωθή η θεμελιώσις μέχρι του επιπέδου του στρώματος του σημειωθέντος δια του αρθ. Ι, ενώ τρεις έτι μόνο ήρκουν επιτιθέμενοι επί του προς ανατολάς δια του αριθ. IV σημειωθέντες ίνα επίσης υψωθή μέχρι του αυτού σημείου, αλλά ο αυτός αριθμός IV δεικνύει ενταύθα ότι κατά τούτο το μέρος ήτο και ο κατώτατος δομός  ο και μόνος σωζόμενος, ενώ ο αριθ. IV προς βοράν δηλοί ότι εξέλιπον εντεύθεν τρεις δομοί, όχι μόνο ότι δεν σώζονται και άλλοι υπ’ αυτόν μέχρι του στερεού εδάφους. Των δε σωζομένων δόμων άλλαι μεν πλίνθοι είναι παρά μήκος τεθειμέναι, άλλαι δε φορμηδών, αλλά κατά τρόπον δυσκόλως δυνάμενον να περιγραφή και έτι δυσκολώτερον δι’ απλού σχήματος να δηλωθή και κατά μεν τας θέσεις τας δια των γραμμάτων α και β σημειωθείσας η γη φαίνεται ούσα στερεά και ουδόλως παράδοξον να επέκειντό ποτε επ’ αυτής πλίνθοι, αφού μάλιστα κατά το μέσον του οικοδομήματος ουδ’ αναγκαία ήτο […] Προς ανατολάς δε τούτων των ερειπίων σώζονται τα λείψανα κυκλωπείου τινός τοίχου, α βλέπει ωσαύτως επί του διαγράμματος ο αναγνώστης (Πιν, 5, αριθ.4) σεσημειωμένα.

Το οικοδόμημα εφέρετο από βορράν και όχι προς ανατολάς και δυσμάς απόκλισιν (NNE - SSO) Η προς βορράν και όχι προς ανατολάς διευθυνσις αυτού δεν είναι βεβαίως ισχυρός λόγος να υποθέσουμε ότι δεν ήτο Ναός και ο Κραναίας Αθηνάς (1), την αυτή είχε προς άρκτον κλίσιν, μάλλον λοιπόν ο τρόπος της οικοδομίας του και προ πάντων ο τόπος εν ω είναι ωκοδιμημένον, μας αποτρέπουσι από ταύτης της υποθέσεως, αλλ’ ούτε Πύργος βεβαίως ήτο δια τους αυτούς λόγους. Πύργος ενταύθα θα ήτο τι αληθώς όλως σχολαίον και ανωφελές πράγμα. Και όμως ως Πύργος υπολαμβάνετο υπό των νεωτέρων κατοίκων των Μεγάρων και το μέρος καλείται και νυν έτι Πύργος του Γληγόρη, πράγμα όπερ τότε πρώτον έμαθον, όταν η σκαφή ήδη είχεν αποκαλ’υψει τα πλείστα των ερειπίων του. Κατά το λέγειν των γεροντοτέρων κατοίκων των Μεγάρων, ους λαβών εκ της ονομασίας αφορμήν ηρώτησα, το οικοδόμημα εσώζετο όχι προ πολλών ετών, προ τεσσαράκοντα μόλις ( περίπου έως το 1843), εις 1,50 -2, 00 Γ.Μ. υπέρ το σημερινό έδαφος και ην καταφανές αν δε αι πληροφορίαι αυταί δεν είναι όλως κεναι, άπορον τη αλήθεια πως δεν είχεν ελκύσει την προσοχήν των επισκεφθέντων  και γραψάντων περί Μεγαρίδος κατά την παρούσαν ή και τας παρελθούσας εκατονταετηρίδας (2).    Αλλ’ ίσως τα αρχαία θεμέλια απεκρύπτοντο τότε υπό νεωτέρων κτισμάτων (σώζονται και νυν επ’ αυτού εκ ασβεστοκτίστων τοίχων λείψανα) και ίσως εντεύθε εγεννήθη και το νεώτερο όνομα του τόπου, εκ πυργοειδούς δηλ. οικίσκου Γρηγορίου τινός επί των αρχαίων θεμελίων ποτέ κτισθέντος(3).

Αλλ’ αν ούτε Ναός, ούτε Πύργος ήτο το οικοδόμημα τι άρασφε ηδύνατο να ήναι; Εδήλωσα ήδη αρχόμενος του περί αυτού λόγου ότι τα ερείπιά του περιβάλλουσι πέριξ τάφοι, κείται δηλ. εν μέσω νεκροπόλεως. Ήτο λοιπόν αρά γε και αυτό τάφος, ήτοι Μαυσωλείον επισήμου τινός ανδρός; Η έννοια επέρχεται εις τον νουν παντός εξετάζοντος το πράγμα, ταύτης δε πιθανής φαινομένης έτι πιθανωτέρα φαίνεται ούσα η υπόθεσις ότι η σκαπάνη ήνεγκεν εις φως τα λείψανα του μνημείου του Τηλεφάνους(4).  

    

Σημειώσεις δικές μας:

(1) Κραναία Αθηνά είναι ένας πανάρχαιος ναός στην Ελάτεια, στις πλαγιές του βουνού Καλίδρομος στη σημερινή Φθιώτιδα. Στην αρχαία εποχή ήταν μέρος λατρείας των Λοκρών, προς τιμή της θεάς Αθηνάς, κόρης του Δία. Χτίστηκε ο ναός αμέσως μετά από τον κατακλυσμό, γνωστό ως κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Είναι δωρικού ρυθμού. Ερείπια σώζονται μέχρι σήμερα. Αναφέρει ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας στα Φωκικά, πως στο ναό αυτόν υπηρετούσαν μόνο νεαρά αγόρια μέχρι την εφηβεία τους.

(2) Σε τούτο το σημείο, ο Δ. φίλιος αναφέρεται στους ξένους περιηγητές που από τον 16^ον αιώνα μ.Χ. επισκέπτονταν τη Μέγαρίδα, ιδιαίτερα τα Μέγαρα, για να ανακαλύψουν την πανάρχαια ιστορία της.

(3) Δυστυχώς και σήμερα -2013-, επάνω στο πανάρχαιο οικοδόμημα και στον Μυκηναϊκό τοίχος, που ο Δ. Φίλιος αναφέρει σαν κυκλώπειο, υπάρχει σύγχρονη οικοδομή!

(4) Ενώ σε μικρή απόσταση, μόλις 100μ. περίπου (από την ανασκαφή του 1880 και στο σημερινό οικοδομικό τετράγωνο Αφοί Λουκά), πριν από λίγα χρόνια είχαν ανακαλυφθεί αρκετοί αρχαίοι τάφοι από την αρχαιολόγο κ. Αυγερινού. Ένας ξεχωριστός περιείχε αρχαίους αυλούς έτσι επίσημα πια η Αρχαιολογική υπηρεσία κατέδειξε το συγκεκριμένο ταφικό μνημείο σαν το μνήμα του Τηλεφάνους. Όμως το πανάρχαιο οικοδόμημα που ανακάλυψε ο Δ. Φίλιος ακόμα δεν έχει ταχτοποιηθεί!!!   Αν τοποθετήσουμε τώρα και τις δικές μας απόψεις… πιθανόν αυτό το οικοδόμημα (αφού περιστοιχιζόταν και από Μυκηναϊκά τοίχοι), να ήταν το ηρώο του Μεγαρέα Άλυκου και που από τούτο πείρε την ονομασία η πέριξ περιοχή Λιακοί…  (δες πληροφορίες εδώ:  http://tamegara.blogspot.gr/2013/02/blog-post_8393.html )