Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013

ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (1676 – 1897) Μέρος δεύτερο.


Η πόλις των Μεγάρων υπήρξε "Emporia" (ρωμαϊκό κέντρο εμπορίου) καθώς φαίνεται και στο χάρτη της Tabula Peutingeriana, την περόδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Εκείνη την περίοδο κόπηκαν νομίσματα στη Μεγαρίδα για την καλύτερη εξυπηρέτηση των εμπορικών συναλλαγών.

Επιπλέον πληροφορίες: http://en.wikipedia.org/wiki/Tabula_Peutingeriana






Ερώτ.: Κ. Γκίνη οι περισσότεροι περιηγητές που ήρθαν τον 17ο αι. μ.Χ. στα Μέγαρα ώστε να γνωρίσουν τον ένδοξο τόπο και κατά μία έννοια να ‘’προσκυνήσουν’’  την μακραίωνη ιστορία του. Ενώ, σχεδόν όλοι, φαίνεται να κρατούν το βιβλίο του Παυσανία (ΑΤΤΙΚΑ) στα χέρια και αναζητούσαν τα αρχαία χτίσματα. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι παρόλο που είχαν περάσει δεκαπέντε αιώνες από την περιήγηση του Παυσανία στα Μέγαρα, η ονομασία στις τοποθεσίες, οι ελληνικότητα των κατοίκων αλλά και η διαδρομή, Ελευσίνας- Κορίνθου παρέμεναν –θα έλεγε κάποιος- γαντζωμένα στο ένδοξο παρελθόν.   
Στέλ. Γκίνης: Με τη ερώτηση τούτη μου δίνεται η ευκαιρία να απαντήσω, με ιστορικά στοιχεία, σε διάφορες ανυπόστατες φήμες. 
Μάλιστα, είναι άλλη μία απόδειξη ότι δεν έμειναν επί μακρό χρονικό διάστημα ξένοι είτε κατακτητές στα Μέγαρα. Με αυτό, θέλω ακόμα να επισημάνω πως οι Μεγαρείς δεν εγκατέλειψαν ποτέ την πόλη τους. Ξέρεται, ακούγεται στα χρόνια μας ένας περίεργος μύθος ό,τι δηλαδή τα Μέγαρα είχαν εγκαταλειφτεί. Δεν γνωρίζω από πού προήλθε αυτή η μυθοπλασία αλλά ποτέ οι Μεγαρείς δεν άφησαν ακατοίκητη την πόλη. Η ιστορία με τα καταγεγραμμένα γεγονότα της αποδεικνύει την αλήθεια. 
Επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κόπηκαν νομίσματα εδώ, διότι τα Μέγαρα ήταν  ένα από τα τρία κέντρα εμπορίου στον ελλαδικό χώρο.  Δείτε το ρωμαϊκό χάρτη Tabula Peutingeriana και θα καταλάβετε. Επί Βυζαντίου, τον 5ον αι. γνωρίζουμε ότι κατασκευάζονται είτε επισκευάζονται τα δημόσια λουτρά από τον Διογένης Κούντ(1) στην αρχαία αγορά και δαπανήθηκαν 100 χρυσά για την επισκευή των πύργων στις δύο Ακροπόλεις. Επίσης τον 6ο αι. στην Ε’ Οικουμενική Σύνοδο συμμετέχει ο Επίσκοπος Μεγαρέων Διονύσιος (2). Τον Μεσαίωνα που έμεινε γνωστός ως η περίοδος των ‘’Σκοτεινών Αιώνων’’, τα Μέγαρα ακολουθούν –όπως ήταν λογικό- το ελληνόφωνο ανατολικό κομμάτι της βυζαντινής αυτοκρατορίας, που ο Αυτοκράτορας είναι και ο ηγέτης της θρησκείας. Από εκείνη την εποχή έχουμε την μαρτυρία από την ύπαρξη διαφόρων Εκκλησιών και Ι. Μονών, πέριξ της πόλεως, μάλιστα τον Άγιο Αθανάσιο στο Μεγαρικό Κάμπο(3). Αργότερα οι βενετσιάνοι, οι καταλανοί και οι φράγκοι κάνουν την δική τους σκληρή παρουσία στα Μέγαρα έως την κατάληψη των τούρκων. Έτσι, βλέπουμε πως μπορεί η πόλις να συρρικνώθηκε στο λόφο της Αλκάθου, αφού ο πληθυσμός της πέρασε τόσα δεινά από τους κατακτητές αλλά ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε από τους Μεγαρείς!
Καμία άλλη αρχαία ελληνική πόλη δεν κράτησε ζωντανό, όλους αυτούς τους τραγικούς αιώνες για τη χώρα μας, το ελληνικό στοιχείο! 
Τα αρχαία ονόματα που υπάρχουν σήμερα στους Μεγαρείς δεν είναι προϊόν της "μόδας". Τούτα τα ονόματα τα έφεραν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας κληρονομιά, από τους αρχαίους χρόνους και είναι μια ακόμα απόδειξη της συνέχισης επί της μακραίωνης ύπαρξής μας.     

Συνεχείζεται…   

Σημειώσεις:

1. Στα Μέγαρα ο Διογένης Κουντ (αξιωματικός του αυτοκράτορα Αναστασίου Α', πιθανόν Άρχοντας/Διοικητής των Μεγάρων) δαπάνησε, σύμφωνα με την επιγραφή (που αναφέρεται ότι είχε διαβάσει ο Richard Chandler στα Μέγαρα, όπως δηλώνει στο βιβλίο του“Travels in Greece” ), 100 τεμάχια χρυσού (χρυσινούς) στους πύργους, και του απέμειναν άλλα 150 τεμάχια, με 200 πόδια  μάρμαρο, για την κατασκευή των δημόσιων  λουτρών (και  αυτά τα λουτρά ήταν που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη το 1936, στη περιοχή της αρχαίας αγοράς των Μεγάρων).

2. Το 553 μ.Χ. στη Ε’ Οικουμενική Σύνοδο συμμετέχει ο Επίσκοπος Μεγαρέων Διονύσιος.  Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος έλαβε χώρα από τις 5 Μαΐου έως τις 21 Ιουνίου του 553 στην Κωνσταντινούπολη με τη συμμετοχή 165 επισκόπων, (64ος υπογράφει τα πρακτικά, ο Επίσκοπος Μεγαρέων Διονύσιος), υπό την προεδρία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ευτυχίου.

3. Ο Άγιος Αθανάσιος 8ος- 9ος αι. πρόκειται πιθανόν για Μοναστηριακό καθολικό. Περισσότερος πληροφορίες στο Δελτίο της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρίας, Τόμος ΚΣΤ' (2005) Σελ. 73-84. Μελέτη της κα Ιωάννας Πουλημένου που μπορείτε να διαβάσετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:   
  

Τρίτη 29 Ιανουαρίου 2013

ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (1676 – 1897). Μέρος πρώτο.


             Σχέδιο της πόλεως των Μεγάρων 1679. Του Άγγλου βοτανολόγου Wheller George που καθώς μαζί με τον Γάλλο Αρχαιολόγο Spon Jakob περιηγήθηκαν ατη περιοχή.
Πηγή εικόνας:



Τα Μέγαρα (1676 – 1897), είναι ένα βιβλίο οδοιπορικό στη πόλη των Μεγάρων. Ένα βιβλίο που δεν έγραψαν Μεγαρείς αλλά Μεγαρείς συνέλεξαν, με πολύ αγώνα και κόπο από σπάνια βιβλία, τις αναφορές των περιηγητών που περιδιάβηκαν και μελέτησαν τον λαό, τον τόπο τους εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Και με αντικειμενικό κριτήριο την αλήθεια παρέδωσαν στην σύγχρονη ελληνική ιστορία ένα αξιόλογο έργο προς μελέτη και έρευνα των ιστορικών, των Αρχαιολόγων, των λαογράφων και κάθε ενδιαφερόμενου.
Οι διάφοροι περιηγητές, Ευρωπαίοι και Έλληνες, που βρέθηκαν στα Μέγαρα, από το 1676 έως το 1897, έγραψαν για τον περήφανο ΕΛΛΗΝΙΚΟ Μεγαρικό λαό που συνάντησαν, τονίζοντας με θαυμασμό 100% την Ελληνικότητα των κατοίκων, επίσης τις διάφορες ιστορικές περιοχές και την περίλαμπρη μακραίωνη ιστορία του τόπου.
Το βιβλίο εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1987, από τον Δήμο Μεγαρέων και συνεργάστηκαν οι τοπικοί Σύλλογοι ‘’ Επιστημόνων Μεγάρων’’, ο λαογραφικός ‘’Χορός της Τράτας’’ και το λογοτεχνικό τμήμα της ‘’Ν. Εστίας Μεγάρων’’. Ενώ, την επιμέλεια του όλου έργου είχε  ο ομότιμος καθηγητής μετεωρολογίας, πρόεδρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μεγάρων, συγγραφέας, αρθρογράφος και μελετητής - ερευνητής της Μεγαρικής ιστορίας κος Στέλιος Γκίνης.
Με αιτία αυτό το εξαίρετο βιβλίο συναντήσαμε τον κ. Γκίνη και αναπτύξαμε μια ακόμα συζήτηση μαζί του.
Ερώτ.: Το βιβλίο ‘’Τα Μέγαρα(1676 – 1897)’’, στο οποίο συμμετείχατε έχοντας -πραγματικά το βαρύ φορτίο της ιστορίας- στην επιμέλεια του έργου, ανακαλύπτουμε ένα λαό –τον Μεγαρικό- να ζει κυριολεκτικά στη φτώχεια χωρίς όμως να έχει χάσει την ελληνική του ταυτότητα τόσο στη γλώσσα όσο και στα ελληνικά ήθη και έθιμα. Είναι απορίας αλλά και μελέτης άξιο πως μια χούφτα Έλληνες (γύρω στις 7000 Μεγαρέων αναφέρουν οι περιηγητές), να ζουν  μέσα σε μία ‘’ημιελεύθερη’’ κατάσταση κάτω από την σκιά της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τι νομίζεται εσείς ότι συνέβηκε;  
Στέλ. Γκίνης: Αρχικώς να δηλώσω πως αυτό δεν ήταν προνόμιο της οθωμανικής αυλής δηλαδή, δεν μας δόθηκε ουσιαστικά ποτέ καμία ελευθερία από τους κατακτητές τούρκους. Είναι πολλές οι συγκυρίες και μάλλον ηρωικές –εάν μου επιτραπεί να τις χαρακτηρίσω έτσι για τους Μεγαρείς- που συνέθεσαν τα γεγονότα. Η έκπληξη και ο θαυμασμός που έδειξαν οι περιηγητές καθώς έφτασαν τότε στην πόλη μας, ακούγοντας να μιλούν μόνο ελληνικά και κατόπιν να διαπιστώνουν ότι όλοι οι κάτοικοι είναι Έλληνες. Τούτο, οι ηρωικοί Μεγαρείς το πλήρωναν σε αίμα και με αβάσταχτους φόρους. Ξέρεται ό,τι πέρα από τη μισή παραγωγή, που τους έπαιρναν οι τούρκοι κάθε χρόνο διότι εθεωρούντο τα χωράφια τουρκικά, ήταν αναγκασμένοι να δίνουν και στον αρχηγό των πειρατών τον Κρεβελιέ, 150 μεζούρες (πιθανών σακιά ή κουβέλια) σιτηρά; Φαντάζεστε τη ζωή των Ελλήνων, που υπόμεναν αλλά όμως και επέμεναν να ζουν στα πάτρια εδάφη τους με εκείνες τις τραγικές καταστάσεις; Από τη μία ο τούρκος κατακτητής κι από την άλλη οι πειρατές έκαναν την καθημερινότητά τους τραγική και φτωχή! Στο πρώτο μέρος του βιβλίου που είχα την επιμέλεια, ‘’τουρκοκρατία 1676 -1913’’, υπάρχουν πολύ χαρακτηριστικές αναφορές από του ευρωπαίους περιηγητές για το πώς ζούσαν πάντα με το φόβο ‘’από στιγμή σε στιγμή’’, όπως γράφει ο Spon Jacob, ότι θα φανερωνόντουσαν οι πειρατές. Έτσι, ΕΜΕΙΣ οι Μεγαρείς πληρώσαμε πάρα πολύ ακριβά την συνέχιση της ύπαρξης της Ελληνικότητάς μας. Στο τόπο μας δεν μπόρεσαν να ζήσουν ξένοι, τούρκοι ή αρβανίτες. Εμείς, όμως αντέξαμε και με αίμα πρωτίστως κρατήσαμε την γλώσσα μας, την χριστιανική πίστη μας, τα ήθη και τα έθιμά μας!
Είμαστε από τα αρχαία χρόνια και παραμείναμε επίσης το ίδιο κάτω από όλους τους κατακτητές, ρωμαίους, βενετσιάνους, τούρκους κ.λ., η μόνη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ που κρατούσε άσβεστη την ελληνική φλόγα.

Συνεχίζεται…      

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΙΚΩΝ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ


Το σημαντικότατο Μεγαρικό άγαλμα της Νίκης που Βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.



Κορυφαίοι σύγχρονοι αρχαιολόγοι εκδίδουν βιβλία για τα Μεγαρικά αγάλματα και ΤΟΝΙΖΟΥΝ ότι θα πρέπει να ΜΕΤΑΦΕΡΘΟΥΝ  (από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας  τουλάχιστον, τα δύο εξαίρετα Μεγαρικά αγάλματα που κοσμούν της αίθουσές του), εκεί που ουσιαστικά ανήκουν, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων.
1ον. Το άγαλμα της Νίκης.
2ον . Το άγαλμα της Αίγινας.
Τα αγάλματα βρέθηκαν σε ανασκαφές της πόλεως των Μεγάρων σε μία εποχή που δεν υπήρχε στη πόλη Μουσείο για να στεγαστούν. Σήμερα, όμως, που λειτουργεί το σύγχρονο Μεγαρικό Αρχαιολογικό Μουσείο σε Δημόσιο κτίριο που έχει παραχωρήσει ο Δήμος Μεγαρέων θα πρέπει να ζητηθεί ‘’άμεσα’’ η επιστροφή των αγαλμάτων στη κοιτίδα τους.
Είναι πλέον καιρός να έρθει στην ιστορική παγκόσμια θέση η περίλαμπρη πόλη των Μεγάρων!
Η Μεγαρίδα, η πόλις - κράτος των Μεγάρων, έγραψε τις δικές της λαμπρές σελίδες στο παγκόσμιο βιβλίο της ιστορίας. Σήμερα, άγνωστο γιατί, είναι μια σχεδόν ταπεινή επαρχιακή πόλη που ελάχιστα έχει να παρουσιάσει από το παρελθόν της…
Δεν της αξίζει αυτή η ιστορική απομόνωση, δεν της πρέπει! Πρέπει να αφυπνιστούν όλοι οι Μεγαρείς, ιδιαίτερα οι Αρχές του Δήμου και να διεκδικήσουν τα αυτονόητα.
Επίσης μπορούμε και εμείς (οι κοινοί), μέσω συλλογής υπογραφών να απαιτήσουμε την επιστροφή στα Μέγαρα των αγαλμάτων.
‘’Τιμώντας το παρελθόν εξουσιάζεις το μέλλον’’ Πλούταρχος.         
    
Στις 21/12/2010, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Μεγάρων παρουσίασε το βιβλίο του ‘’ΜΕΓΑΡΙΚΑ’’ ένας σημαντικότατος καθηγητής Αρχαιολογίας και ένας από τους κορυφαίους αρχαιολόγους μας ο κ. Γιώργος Δεσπίνης. ( Για να παρακολουθήσετε την ομιλία για την παρουσίαση που έκανε στον κ Δεσπίνη και το βιβλίο του, ο Μεγαρέας αρχαιολόγος του Υπ. Πολ. κ. Ανδρέας Βόρδος, πατήστε στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο που θα σας κατευθύνει στην επίσημη σελίδα του Δήμου Μεγαρέων, όπου υπάρχει εκτενές άρθρο.    http://www.megara.gr/Articles.aspx?LangID=1&EntityID=e5df18bd-0408-41a6-98aa-5fb52044fbe5 )

Μέρος του άρθρου από την επίσημη διαδικτυακή σελίδα του Δήμου Μεγαρέων για την ομιλία του κ. Δεσπίνη: ‘’Ο κ. Δεσπίνης στη συνέχεια αναφέρθηκε στα αγάλματα και στα ανάγλυφα που μελέτησε επαινώντας την Δημοτική Βιβλιοθήκη Μεγάρων για την πρωτοβουλία της να εκδώσει το βιβλίο αυτό και προέτρεψε τους Μεγαρείς να ζητήσουν από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, την μεταφορά των δύο σημαντικών αγαλμάτων στα Μέγαρα, της Νίκης που στεγάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και του αγάλματος της Αίγινας, κα.
Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο ¨ΜΕΓΑΡΙΚΑ¨ , ο καθηγητής συνδέει τα γλυπτά με τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο από κάθε πλευρά στην πορεία τους μέσα στο χρόνο. Όπως για παράδειγμα η αναφορά του στα αγάλματα που βρίσκονταν στον μαντρότοιχο της οικία του συμπολίτη Χρήστου Νικολάου, τα οποία η οικογένειά του υπερασπίστηκε στο παρελθόν όταν στην κατοχή οι κατακτητές επιχείρησαν να τα λεηλατήσουν. Η σπουδαία αυτή έκδοση για την Ιστορία της πόλης μας αποτελεί και ένα σημαντικότατο υλικό για τους μελλοντικούς ερευνητές.’’

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ’ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΓΑΡΙΚΟΙ



                                                                       Αλέξανδρος Γ’
               Πηγή εικόνας: http://www.touristikostypos.com/2012/11/24/ekthesi-gia-to-mega-alexandro-stin-aystralia/


Είναι αρκετά και σημαντικά εκείνα που συνδέουν την Φιλοσοφική Μεγαρική Σχολή με τον Αλέξανδρο τον Μέγα. Περισσότερα δε είναι όσα εφάρμοσε (από τις αρχές της φιλοσοφίας των Μεγαρικών φιλοσόφων) για τον εκπολιτισμό της Ασίας.

1ον . Ο Αλέξανδρος πίστευε σε εκείνη την φιλοσοφική αρχή του Ευκλείδη ότι: όταν παλεύουμε για έναν σκοπό πρέπει να προσέχουμε ώστε μοναδικό αντικείμενο των επιθυμιών μας να είναι το ‘’είναι’’ κι όχι το ‘’φαίνεσθαι’’ , δηλαδή, αν θελήσεις να κυβερνήσεις ένα κράτος (και στην περίπτωση του Αλεξάνδρου μια αυτοκρατορία) γιατί νιώθεις την ανάγκη να βελτιώσεις τη ζωή των πολιτών του, πλησιάζεις το ‘’είναι’’ στην προσφερόμενη εργασία τού βασιλιά, είτε του Κυβερνήτη. Αν όμως κίνητρό σου είναι το γόητρο, οι τιμές τις εξουσίας και   το προσωπικό κέρδος, τότε σε έλκυσε το ‘’φαίνεσθαι’’ της προσωπικής απολαβής. Έτσι, αναγνωρίζουμε  στην Αυτοκρατορία που έστησε ο Αλέξανδρος, ακολούθησε τα κατά του Ευκλείδου, ώστε απέδειξε πως είχε πολλές ελπίδες να φτάσει στο Αγαθό. Και όπως δείχνουν τα ιστορικά γεγονότα, ακολούθησε ‘’κατά γράμμα’’ τη σκέψη του Ευκλείδη.

2ον . Οι βιογράφοι του αναφέρουν ότι την ‘’Πολιτεία’’ του Ζήνωνα (που υπήρξε μαθητής της Μεγαρικής Σχολής, του Στίλπωνα), κατάφερε να την εφαρμόσει στην πράξη. Καθώς αρνήθηκε να ασκήσει τις διδαχές του Αριστοτέλη πως: στους Έλληνες θα πρέπει να συμπεριφέρεται σαν βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύραννος.   

3ον . Τον ακολουθούσε στην εκστρατεία της Ασιας, κατά επιθυμία του ίδιου, ο Μεγαρικός φιλόσοφος Πύρρων μαζί βέβαια και με άλλους φιλοσόφους.

4ον . (Διογένης Λαέρτειος Βίοι Φιλοσόφων Β’ ) 106 Εὐκλείδης ἀπὸ Μεγάρων τῶν πρὸς Ἰσθμῷ, ἢ Γελῶος κατ' ἐνίους, ὥς φησιν Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς. 113 Στίλπων Μεγαρεὺς τῆς Ἑλλάδος διήκουσε μὲν τῶν ἀπ' Εὐκλείδου τινῶν· […] 114 Χωρὶς τοίνυν τούτων Φρασίδημον μὲν τὸν περιπατητικὸν καὶ φυσικῶν ἔμπειρον ὄντα προσηγάγετο, καὶ τὸν ῥητορικὸν Ἄλκιμον, ἁπάντων πρωτεύοντα τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι ῥητόρων, Κράτητά τε καὶ ἄλλους πλείστους ὅσους ἐθήρασεν· καὶ δὴ καὶ Ζήνωνα τὸν Φοίνικα μετὰ τούτων ἀφείλετο.

Έτσι, ας παρακολουθήσουμε μια μικρή ανασκόπηση από τα έργα και τις ημέρες του Μέγα Αλέξανδρου προς διαπίστωση των άνω προαναφερόμενων.
Ο Αλέξανδρος Γ’ ανακηρύχτηκε σε ηλικία 20 χρονών Αρχηγός των Ελλήνων,
πλην των Λακαιδεμονίων. Ένωσε κατόπιν όλες τις Ελληνικές πόλεις κάτω από μία εξουσία, ως ακολούθως το εκστρατευτικό σώμα καθώς περνούσε προς την Ασία αποτελούσε ένα ενιαίο συνολικό σώμα στο οποίο ηγούταν ο 20ετής βασιλιάς Αλέξανδρος.
Στη ροή της εκστρατείας κατάφερε να ενώσει όλους τους λαούς τους οποίους κατέκτησε κάτω από μία αρχή. Και όπως αναφέρει ο Πλούταρχος: Δίδαξε τους Υρκανούς να κάνουν νόμιμους γάμους, τους Αραχωσίους να καλλιεργούν την γη τους, τους Σογδιανούς έπεισε να τρέφουν και όχι να φονεύουν τους γέροντες γονείς τους, τους Πέρσες να σέβονται τις μητέρες τους και να μην τις νυμφεύονται. Δίδαξε στους Ινδούς να λατρεύουν τους Θεούς της Ελλάδας, τους Σκύθες να θάβουν τους νεκρούς τους αντί να τους τρώνε.
Έτσι, Αλέξανδρος Γ’ κατάφερε να "εξημερώσει" τον Ασιατικό πληθυσμό και να διαδώσει τον Ελληνικό πολιτισμό από τον Ελλήσποντο ως την Ινδία.
Προωθούσε την αντίληψη ότι η διάκριση Έλληνας από βάρβαρο δεν στηρίζεται στα διαφορετικά ρούχα, στη διαφορετική καταγωγή και στα διαφορετικά έθιμα, καθώς υποστήριζε ότι Έλληνας είναι ο ενάρετος, ενώ βάρβαρος είναι ο κάκιστος.
Ο Μέγας Αλέξανδρος θέλησε να καταλάβουν οι λαοί πως οι διαφορές μεταξύ τους είναι επιφανειακές και πως θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός και κατανόηση στα διαφορετικά ήθη και έθιμα, στα διαφορετικά πιστεύω και καθώς αναφέρει ο Πλούταρχος: "Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι βασιλεύονται από το Ένα, το Όν (Θεός) γιατί η υπάρχουσα στον καθένα δύναμη " του άρχειν και εξουσιάζειν " είναι θεία. Ότι ο Θεός είναι κοινός πατέρας όλων ". 
Ο Αλέξανδρος επίσης είχε μεγάλη εκτίμηση στους φιλοσόφους και τους τιμούσε. Ο Πλούταρχος πάλι αναφέρει : "Είναι ίδιον ψυχής φιλοσόφου να αγαπά την σοφία και μάλιστα να θαυμάζει σοφούς άνδρας. Κανείς άλλος από τους βασιλείς δεν έμοιασε τον Αλέξανδρο ως προς αυτό. Είναι γνωστή η Αγάπη του για τον Αριστοτέλη και η εκτίμηση που είχε για τον μουσικό Ανάξαρχο. Στον Μεγαρικό Πύρρωνα τον Ηλείο, όταν τον είδε για πρώτη φορά, του έδωσε 10.000 χρυσά νομίσματα, στον Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα, έστειλε 50 τάλαντα δώρο, τον Ονησίκριτο, μαθητή του Διογένη, διόρισε άρχοντα των κυβερνητών του στόλου". 
Αν και πάντα σαν βασιλιάς ο Αλέξανδρος έμπαινε πρώτος στην μάχη, δίνοντας το παράδειγμα στους στρατιώτες του. Δηλαδή ένας πραγματικός βασιλιάς που δεν ήξερε μόνο να διατάζει αλλά και να εκτελεί ο ίδιος τις διαταγές που έδινε. Θεωρούσε πως η μεγαλύτερη νίκη που μπορεί να πετύχει κάποιος είναι η νίκη στον εαυτό του για να μπορεί να τον ελέγχει. Αποτέλεσμα αυτής της νίκης του Αλέξανδρου είναι η εγκράτειά του προς τις ηδονές. Δεν δέχθηκε καμία γυναίκα δίπλα του παρά μόνο αυτήν που είχε παντρευτεί.
Αν και πολλές φορές οι φίλοι του τον παρότρυναν να γευτεί την ηδονή με διάφορες γυναίκες ή αγόρια. Ήταν τόσο εγκρατής και μεγαλόψυχος που ανάγκασε τον Δαρείο, τον βασιλιά που ουσιαστικά κατέστρεψε, να δηλώσει: "Θεοί, προστάτες της γέννησης των ανθρώπων και της τύχης των βασιλέων, δώστε να μην εγκαταλείψω την τύχη των Περσών, αλλά αφού νικήσω να ανταμείψω τις ενέργειες του Αλέξανδρου, τις οποίες νικημένος δέχθηκα από αυτόν στους πιο αγαπημένους μου. Αν όμως έφτασε κάποιος χρόνος μοιραίος, από θεία εκδίκηση και μεταβολή να πάψει η βασιλεία των Περσών, κανείς άλλος άνθρωπος ας μην καθίσει στον θρόνο του Κύρου πλην του Αλέξανδρου ". Αυτή τη δήλωση την έκανε αφού έμαθε την μεγαλόψυχη συμπεριφορά του Αλέξανδρου προς την οικογένειά του που είχε αιχμαλωτίσει. Ο Αρριανός αναφέρει επίσης πως ο Αλέξανδρος εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία ως πολίτευμα σε κάθε χώρα που κατακτούσε. Μια Δημοκρατία που βοηθούσε στη λειτουργία των τοπικών θεσμών κάθε πόλης, κάτω όμως από μια κοινή Αρχή. Καταργούσε τους υπερβολικούς φόρους και κατάφερνε να κατακτά εκπολιτίζοντας και όχι καταστρέφοντας.
Έτσι κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτειακό σύστημα του Ζήνωνος(*). Δηλαδή, να μην κατοικούν οι άνθρωποι κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετικούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι οι άνθρωποι συμπολίτες και πολίτες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους.
Δεν ακολούθησε τη συμβουλή του Αριστοτέλη: ‘’ να φέρεται στους Έλληνες σαν βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύραννος’’. Αλλά, θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, ένωσε όλους τους λαούς, με την πειθώ ή με τη βία και κατάφερε τη συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά ήθη και έθιμα, θρησκεία και νοοτροπία, έτσι ώστε να θεωρούν σαν συγγενείς τούς αγαθούς και τους κακούς σαν ξένους.

Σημείωση:
Ο Ζήνων πριν ασχοληθεί με την φιλοσοφία ήταν έμπορος. Έχασε την περιουσία του μετά από ένα ναυάγιο και βρέθηκε στην Αθήνα. Εκεί έγινε μαθητής του κυνικού Κράτητα και μετά του Στίλπωνα της Μεγαρικής Σχολής: (‘’Διήκουσε δέ, καθάπερ προείρηται, Κράτητος· εἶτα καὶ Στίλπωνος ἀκοῦσαί φασιν αὐτὸν καὶ Ξενοκράτους ἔτη δέκα.’’ Διογένης Λαέτρειος, Βίοι Φιλοσόφων, Ζήνων ).

Βιβλιογραφία:
Πλούταρχος. "Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος" Εκδόσεις Πάπυρος.
Αρριανός. "Αλεξάνδρου Ανάβασις". Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος.
Πλούταρχος. "Ηθικά. Περί της Αλεξάνδρου Τύχης ή Αρετής" Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος.
‘’Η περιπέτεια της φιλοσοφίας’’, Brian Magee, Στωικισμός: σελ. 46-47, Εκδόσεις Σαββάλας.
Κωνσταντίνος Βουδούρης, ‘’Ο Πυρρώνειος σκεπτικισμός ως γνωστική στάσις και ως τρόπος ζωής’’. Ηλειακαί μελέται 1. 1982
Α. Α.LONG, Η ελληνιστική φιλοσοφία: Στωικοί, Επικούρειοι, Σκεπτικοί. Μετάφραση Σ. Δημόπουλου και Μυρτώς Δραγώνα Μοναχού,εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1990.

ΚΡΑΤΙΝΟΣ – ΚΟΜΑΙΟΣ


                                     Αθλητές της Πυγμής απεικονίζονται σε αρχαίο Αττικό ερυθρόμορφο κρατήρα.
                                  Πηγή εικόνας: http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-            
                                       B120/203/1369,4767/



Αν μπορέσουμε νοερά να βρεθούμε στα μέσα εκείνου του Ιουνίου, το 652 π.Χ., στη πόλη- κράτος των Μεγάρων τότε θα κομίζαμε άπειρη ευφροσύνη από την υπερηφάνεια που ξεχείλιζε στους πάντες, καθώς η πάνδημη δόξα και η τιμή που δινόταν στους ολυμπιονίκες τους, τον Κομαίο και τον Κρατίνο, ήταν μοναδική.
Τα Μέγαρα βέβαια, το 652 π.Χ., δεν ήταν μια ‘’οποιαδήποτε’’ πόλις –κράτος της Ελλάδας. Συναγωνιζόταν στις κορυφαίες θέσεις των τεχνών, της κοινωνίας, του πολιτισμού και των στρατιωτικών επιχειρήσεων τις τρεις άλλες: Κόρινθο, Αθήνα, Σπάρτη. Ο μεγαρικός εποικισμός προς τη Δύση και την Ανατολή βρισκόταν στην κορύφωσή του, ενώ πρωτόγνωρα και σπουδαία έργα ήταν στις υπηρεσίες των Μεγαρέων όπου έκαναν καλύτερη τη βιωτή τους. Το υπόγειο υδροδοτικό σύστημα της πόλεως, με το υδραγωγείο και τις κρήνες,  αναφέρονται σήμερα από την κλασική αρχαιολογία σαν  τα τελειότερα έργα μιας εποχής που οι άνθρωποι είχαν ελάχιστα εργαλεία και υποτυπώδεις γνώσεις.  
Και αυτόν τον Ιούνιο, ο Κρατίνος με τον Κομαίο είχαν φέρει τους νικητήριους κότινους τους από την ‘’καλλιστέφανον ελαίαν’’ της Ολυμπίας να τους αφιερώσουν στον Απόλλωνα και την Άρτεμις (τους πολιούχους θεούς της Μεγαρίδας) και να προσφέρουν μεγαλοπρεπή θυσία στους βωμούς τους. Νικητής του Σταδίου ήταν ο Κρατίνος ενώ στο πολλές φορές θανατηφόρο άθλημα της Πυγμή (πυγμαχία) νικητής ήταν ο Κομαίος. Οι αθλητές της πυγμής συχνά τραυματιζόντουσαν θανάσιμα. Οι προϋποθέσεις ενός καλού πυγμάχου ήταν: υπομονή, επιμονή, θάρρος, αντοχή στον πόνο. Επίσης ένας καλός πυγμάχος έπρεπε να είχε μακριά χέρια, δυνατούς καρπούς και ώμους. Οι πιο διάσημοι πυγμάχοι ήταν: Γλαύκος ο Καρύστιος, Κλειτόμαχος ο Θηβαίος, Κομαίος ο Μεγαρεύς, Διαγόρας ο Ρόδιος, Κλεόξενος από την Αλεξάνδρεια και πολλοί άλλοι.
Διότι οι δύο Μεγαρείς ολυμπιονίκες με τις νίκες τους, επί της 32ης Ολυμπιάδας (652π.Χ), είχαν στήσει τον ανδριάντα τους στο ιερό της Ολυμπίας. Επειδή τούτη ήταν μια ακόμα ξεχωριστή τιμή που τους δίνονταν. Ώστε έτσι, ο χάλκινος (συνήθως) ανδριάντας τους να μαρτυρά στους αιώνες πως με τον αυτόν νικητήριο άθλο τους στην Ολυμπία, δόξασαν την πατρίδα τους μέσω σαφέστατα της ηθικής ανταμοιβής, καθώς έκανε τη νίκη να αξίζει όλες τις προσπάθειες και το σωματικό πόνο. Έτσι οι ολυμπιονίκες μοιράζονταν το μεγαλείο και την αιώνια δόξα των πρώτων μυθικών ηρώων. Η νίκη επί των ολυμπιακών αθλημάτων ήταν η υψηλότερη τιμή που μπορούσε να πετύχει ένας αρχαίος Έλληνας αθλητής, γιατί αποκτούσε φήμη αθάνατη, χάρη στους πάτριους θεούς (όπως πιστευόταν) που τον είχαν ευνοήσει να κερδίσει.
Οι νικητές των ολυμπιακών αγώνων σαν έπαθλο πραγματικά, είχαν μόνο ένα στεφάνι από κλαδιά ελιάς και η Ολυμπιάδα που είχαν πάρει μέρος λάμβανε το όνομά τους.
Όμως, η υποδοχή των αθλητών, όταν επέστρεφαν στις πόλεις τους, ήταν ισάξια με αυτή που γινόταν σε στρατηγούς που γύριζαν από νικηφόρες εκστρατείες. Έμπαιναν στην πόλη με τέθριππο (άρμα με τέσσερα άλογα) από τμήμα του τείχους, το οποίο γκρεμιζόταν για χάρη τους. Απολάμβανε ισόβιες τιμές, όπως σίτιση στο πρυτανείο, ατέλεια, προεδρία στο θέατρο, στις εορτές και στους αγώνες. Επίσης οι ποιητές έγραφαν επινίκιους ύμνους προς τιμήν τους.

                                                                 Αγώνας Σταδίου σε αρχαίο Αττικό κρατήρα.
                                                 Πηγή εικόνας: http://1dimagdim.blogspot.gr/2012/05/16.html



Παρασκευή 25 Ιανουαρίου 2013

ΜΑΝΤΕΙΟ ΝΥΧΤΟΣ


                                                        Πηγή εικόνας:  http://astro.pblogs.gr/2008/20080101.html


Ο Παυσανίας αναφέρει το μοναδικό μαντείο Νυχτός σε όλο τον ελληνικό κόσμο και ότι αυτό βρισκόταν στην Ακρόπολη της Καριάς των Μεγάρων: ‘’[…]καθώς ανεβαίνει κανείς στην ακρόπολη, που ονομάζεται ακόμα Καρία από τον Κάρα, τον γιο του Φορωνέα, συναντά ναό του Διονύσου του Νυκτελίου. Συναντά και ιερό της Αφροδίτης Επιστροφίας, μαντείο που ονομάζεται της Νύχτος [..]’’(Παυσ. Α’ 40,6). 
Τι ήταν αυτό το μαντείο, σε τι εξυπηρετούσε, τι χρησμούς έδιδε; Καμία αναφορά δεν έχει βρεθεί, κανένας δεν ξέρει. Μόνο ο Πλάτων κάνει μια αναφορά για κάποιο μαντείο της Νυχτός στο Τιμαίο, καθώς λέγει πως: ο ποιητής (ο Δημιουργός) των πάντων πριν την καθολική δημιουργία εισήρθε στο χρηστήριο (μαντείο) της Νυχτός και από εκεί ‘’πληροῦσθαι τῶν θείων νοήσεων καὶ τὰς τῆς δημιουργίας ἀρχὰς ὑποδέχεσθαι’’ (Πλάτων, βιβλίο Β’, 206.26 – 214.13).
Όμως με τον κοινό όρο από την πανάρχαια εποχή, οιωνοσκόπους ή μάντεις είτε μάγους, οι Έλληνες αποκαλούσαν (όπως γνωρίζουμε από τους μάγους που προσκύνησαν το Θείο βρέφος, καθώς βέβαια με τον ίδιο όρο ονόμαζαν στην εποχή του Παυσανία), και τους ανθρώπους που μελετούσαν επί επιστημονικής βάσης τα της Αστρονομίας, δηλαδή, τους Αστρονόμους. Έτσι, πιθανόν το μαντείο της Νυχτός να ήταν και να λειτουργούσε κάτι σαν πρόδρομος των σημερινών αστεροσκοπείων.
Επίσης, δεν γνωρίζουμε ποια ήταν η ηλικία του μεγαρικού μαντείου; Για να βρίσκεται όμως στην Ακρόπολη της Καριάς (τον πρώτο κατοικηθέντα λόφο των Μεγάρων), κατά πάσα πιθανότητα θα πρέπει να ήταν πανάρχαιο. Ίσως, ακόμα να λειτουργούσε και επί του Κάλχαντα. Διότι ο Κάλχας γιός του Θεστορίδη από τα Μέγαρα ήταν ο κορυφαίος της εποχής του στην ερμηνεία των οιωνών. Και η τέχνη των χρησμών της οιωνοσκοπίας του θεωρούταν δώρο και κληρονομιά από τον Απόλλωνα καθώς αναφερόταν σαν απόγονός του.
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ό,τι μέσα στα ‘’αντικείμενα’’ της χρησμηκής έρευνας της οιωνοσκοπίας ήταν πρωτίστως η μελέτη των ουράνιων σημείων, η μελέτη των κεραυνών και των σεισμών καθώς και το πέταμα των πουλιών. Δηλαδή, οτιδήποτε είχε να κάνει με την μελέτη-έρευνα του ουράνιου θόλου εκείνα τα πρώιμα χρόνια της επιστήμης.
Ο Κάλχας (όπου συνάγουμε την ομηρική πληροφορία) καθώς ήταν οιωνοσκόπος είχε δώσει χρησμό για τον δισέγγονο του Σκίρωνα, τον Αχιλλέα, στον πατέρα του Πηλέα και τη μητέρα του τη Θέτιδα καθώς τον επισκέφτηκαν στα Μέγαρα. Μάλιστα, λέγεται ό,τι ονομάστηκε Αχιλλέας ( άχος + λέως = Αχιλλεύς, δηλαδή: θλίψη + λαός= αυτός που προκαλεί πόνο στον εχθρό ) από τούτον τον χρησμό. Διότι ο Κάλχας είχε προφητεύσει για τον εννεαετή τότε Αχιλλέα, πως η Τροία δεν θα μπορούσε να καταληφθεί χωρίς την βοήθεια του και ότι θα σκοτωνόταν σε ένα μεγάλο πόλεμο. Γι’ αυτό η Θέτιδα για να τον προφυλάξει τον έκρυψε στην αυλή του Λυκομήδη στη  Σκύρο, μεταμφιεσμένο σε κορίτσι. Ενώ, αλλού αναφέρεται ότι ο Πηλέας τον έδωσε στον κένταυρο Χείρωνα, στο όρος Πήλιο, να τον κρύψει και να τον εκπαιδεύσει.
Έτσι λοιπόν ο Κάλχας, ο οιωνοσκόπος, καθώς με την Απολλώνια κληρονομιά της οιωνοσκοπίας γνώριζε το παρελθόν, έκρινε το παρόν και πρόβλεπε το μέλλον, πολύ πιθανών να χρησμοδοτούσε στο αυτό το μεγαρικό μαντείο της Νυχτός και που στη συνέχεια γίνεται ο πολεμικός σύμβουλος της δεκαετούς πολιορκίας της Τροίας με την προτροπή του Αγαμέμνονα. Και για να τον αποσπάσει από τα Μέγαρα, ο Αγαμέμνων, χτίζει και αφιερώνει ναό της θεάς Άρτεμις στη πόλη.   

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013

ΟΡΣΙΠΠΟΣ



Ο ΟΡΣΙΠΠΟΣ (άγαλμα στα σύγχρονα Μέγαρα)
Πηγή εικόνας: http://www.glyptothiki.gr/megara.aspx


Ο πρώτος αθλητής που αγωνίστηκε γυμνός στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, ήταν ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, νικητής σταδιοδρόμος στη 15η Ολυμπιάδα. Καθώς κατά τη διάρκεια του δρόμου, το περίζωμα (πλατιά ζώνη ή κατά άλλους ένα είδος ποδιάς γύρω από τη μέση των αθλητών), του Όρσιππου έπεσε καταγής, αλλά αυτός συνέχισε τον αγώνα και νίκησε. Βέβαια, ο Παυσανίας(*) εκφράζει την υποψία ότι το περίζωμα δεν έπεσε μόνο του, αλλά βοήθησε και ο Όρσιππος ώστε έτσι να τρέξει ελεύθερος.
Ο Μεγαρέας Όρσιππος νίκησε στη 15η Ολυµπιάδα του 720 π.Χ., σε αγώνα δρόµου ενός σταδίου.  Την πληροφορία πως έτρεξε εντελώς γυµνός και πως αργότερα πολέµησε για την πατρίδα του την αντλεί ο Παυσανίας από το επίγραµµα του τάφου του που βρέθηκε προ 200 και πλέον ετών σε ιδιωτική κατοικία στα Μέγαρα.
Καθώς το ίδιο είχαν κάνει και µε άλλες παλαιές επιγραφές οι αρχαίοι Μεγαρείς των ύστερων χρόνων αντικατέστησαν και την επιγραφή που είχε στηθεί στον τάφο του Ορσίππου στα αρχαϊκά χρόνια, η οποία µε τον καιρό είχε φθαρεί.
Η επιγραφή, όπως την ανανέωσαν στα ρωµαϊκά χρόνια και όπως την είδε ο Παυσανίας, αναφέρει τα εξής:
"Ορρσίππω µεγαρής µε δαϊφρονι τήδ’ αρίδηλον / µνάµα θέσαν φάµα δελφίδι
πειθόµενοι / ος δη µακίστους µέν ορους απελύσατο πάτρα / πολλάν δυσµενέων γαν
αποτεµνοµένων / πράτος δ’ ελλάνων, εν Ολυµπία εστεφανώθη / γυµνός, ζωννυµένων
των πρίν ενί σταδίω", βλ. Ν. Παπαχατζή Αττικά, 1974, 508 § 1.
Και, σε αντίθεση με τα προαναφερόμενα, ο χρονογράφος Ιούλιος Σέξτος ο Αφρικανός (2ος -3ος  αι. π.Χ.), αναφέρει πως ο Άκανθος ο Λακεδαιμόνιος είναι ο πρώτος αθλητής στην ιστορία των ολυμπιακών αγώνων, ο οποίος έτρεξε γυμνός. Μάλιστα, γράφει ότι έτρεξε στο νεοφανές τότε άθλημα ‘’ δολίχος’’(που ήταν άθλημα αντοχής μακρότερο των άλλων προϋπαρχόντων αγωνισμάτων, δηλαδή, του σταδίου και του διαύλου).
Έτσι, οι διάφοροι κατάλογοι των ολυμπιονικών ως προς το άθλημα του δρόμου, για την Ολυμπιάδα του 720π.Χ. που υπάρχουν κάνουν αναφορά σε δύο ολυμπιονίκες. Τον Όρσιππο τον Μεγαρέα και τον Άκανθο τον Λακεδαιμόνιο.  Και φυσικά αφήνουν μια ‘’θολότητα’’ στο ποιος από τους δύο, ήταν εκείνος ο ολυμπιονίκης που έτρεξε για πρώτη φορά γυμνός. Επίσης κάποιοι (ευτυχώς ελάχιστοι), από τους σύγχρονους ιστορικούς δίνουν μια άλλη κατεύθυνση ως προς την γυμνική άθληση των ολυμπιονικών λέγοντας:  Η παράδοση αυτή περί του Μεγαρέα Όρσιππου, δημιουργήθηκε προφανώς για να δικαιολογήσει την γύμνια των αθλητών που πιθανότατα είχε επικρατήσει από την αρχή. Ο Θουκυδίδης αποδίδει τη συνήθεια της γύμνωσης στους Λακεδαιμόνιους, ενώ ο Πλάτων στους Κρήτες τους οποίους μιμήθηκαν οι Λακεδαιμόνιοι...
Έρχεται όμως, ο Φλάβιος Φιλόστρατος (2ος αι. μ.Χ), καθώς στο συγγραφικό του έργο ‘’ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΝ’’ που ασχολήθηκε ενδελεχές με το αγώνισμα του δρόμου από την άποψη της τεχνικής του αγωνίσματος και αναφέρει: Οι δρομείς έτρεχαν πάντοτε με γυμνά πόδια ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΥΜΝΟΙ, στα παλαιότερα χρόνια φορούσαν ένα περίζωμα μια ποδιά που αργότερα καταργήθηκε. Ο πρώτος που αγωνίστηκε γυμνός ήταν ο Μεγαρέας Όρσιππος, νικητής στη 15η Ολυμπιάδα.    
Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε πως και το επίσημο διαδικτυακό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ‘’ΟΣΥΣΣΕΥΣ’’, αναφέρει για το ολυμπιακό αγώνισμα δρόμου:
‘’Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε και το όνομά του στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος θεωρούνται διάφορα μυθικά πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά. Στους αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και ένα περίζωμα, το οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και συνέχισε να τρέχει γυμνός. Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα. Από τότε και μετά καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί.’’
Θα πρέπει, πάλι, να τονίσουμε πως από τον Όρσιππο και μετά (όπου επίσημα καθιερώθηκε η γύμνια στους αθλητές) δηλαδή από αυτό το έθος που επικράτησε περί την γύμνωση των αθλητών προέρχονται οι λέξεις ‘’γυμναστές’’, ‘’γυμνάσιο’’ και ‘’γυμναστική’’.   
Η Μεγαρική ιστορία αναφέρει επίσης ότι ο Όρσιππος στη συνέχεια έγινε ηγέτης του μεγαρικού στρατού και για κάποιο διάστημα επανέφερε την πόλη Κρομμυώνα (σημερινούς Αγ. Θεόδωρους) ξανά στη Μεγαρίδα χώρα, καθώς παλαιότερα την είχαν αποσπάσει από την Μεγαρίδα, οι Κορίνθιοι.  
Επίσης, υπήρξε επίγραμμα του Σιμωνίδου στους Δελφούς προς τιμήν του δρομέα Ορσίππου από τα Μέγαρα που αγωνίστηκε για πρώτη φορά γυμνός τη 15η Ολυμπιάδα.

Σημείωση:

(*) (Παυσ. Α’ 44,1.) Κοντά στον Κόροιβο είναι θαμμένος ο Όρσιππος, που νίκησε σε αγώνα σταδίου στην Ολυμπία τρέχοντας γυμνός, όταν οι αθλητές συνήθιζαν να φορούν περίζωμα. Λένε ότι αργότερα έγινε στρατηγός ο Όρσιππος και αφαίρεσε μια έκταση της γειτονικής χώρας. Πιστεύω ότι άφησε επίτηδες το περίζωμά του να πέσει, επειδή ήξερε ότι ο γυμνός τρέχει γρηγορότερα από τον ζωσμένο

Βιβλιογραφία:
Παυσανίας ‘’Αττικά’’.
Harwood Thomas Rev. ‘’Greece Ant;iquities’’ London T. Cabell & W. Davies 1801.

Ηλεκτρονικές πηγές:


ΜΕΝΕΔΗΜΟΣ




Αναφέρεται από την αρχαία γραμματεία ότι ο Μενέδημος (339 π.Χ. - 265 π.Χ. περίπου), ήταν γιος του Κλεισθένη των Θεοπροπιδων, αριστοκρατικής καταγωγής και διατέλεσε πρόβουλος (1) της αρχαίας Ερέτριας. Κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής αποστολής έφθασε στην Αθήνα όπου γνώρισε και παρακολούθησε την Ακαδημία του Πλάτωνα. Κατόπιν όμως, πηγαίνοντας η Ερετριακή στρατιά στα Μέγαρα, έγινε η αιτία ώστε να γνωρίσει εκεί την εκπαίδευση του Στίλπωνος, του τότε σχολάρχη (προϊσταμένου) της Μεγαρικής Σχολής. Μάλιστα, απεχώρησε από το στράτευμα και έμεινε κοντά στον Στίλπωνα για αρκετό χρόνο. Στην Μεγαρική Σχολή υπήρξε συμμαθητής των: Κράτη του Θηβαίου και του Μένιππου από τα Γάδαρα που τον μύησαν στην κυνική σκέψη. Ενώ αργότερα πάλι συνδέθηκε με την Ηλειακή Σχολή, που είχε ιδρύσει ο Φαίδων. 
Όταν επέστρεψε στην Ερέτρια ίδρυσε την Ερετριακή Σχολή(2) αλλά παράλληλα είναι γνωστά και τα συμπόσια που έκανε σπίτι του με απώτερο σκοπό τις φιλοσοφικές συζητήσεις όπου εκτός από τους πνευματικούς ανθρώπους εκείνης της εποχής προσκαλούσε ποιητές και μουσικούς.
Ο φιλόσοφος είχε αποκτήσει από την Μεγαρική Σχολή δύο ηγετικά προσόντα, τη Λογική και την Διαλεκτική, με τα οποία επιβαλλόταν στους άλλους, ήταν λογικός και είχε εντρυφήσει στην διαλεκτική τόσο που έλαβε μέρος στις πολιτικές υποθέσεις της πόλης του, επί των διαδόχων του Αλεξάνδρου. Ειδικότερα μετά το 304π.Χ. όταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κυριάρχησε στην Εύβοια.
Ο Μενέδημος δεν άφησε συγγράμματα. Οι φιλοσοφικές θέσεις του και ο ρόλος του στις ακριβείς φιλοσοφικές θεωρίες δεν μπορούν να ταυτιστούν και να εκτιμηθούν με βεβαιότητα, δεδομένου ότι και οι αρχαίοι ιστορικοί παρέχουν συγκεχυμένες και αντιφατικές πληροφορίες. Οπωσδήποτε, η επίδραση τριών διαφορετικών κατευθύνσεων της αρχαίας ελληνικής σκέψης-της μεγαρικής, της κυνικής και της ηλειακής-, που ξεπήδησαν από τη σωκρατική διδασκαλία, στηρίζουν την υπόθεση ότι το κέντρο βάρους της φιλοσοφίας του έπεφτε σε θέματα κανονιστικής ηθικής.
Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει: 
‘’[Μενέδημος] Οὗτος τῶν ἀπὸ ΦαίδωνοςΚλεισθένους τοῦ τῶν Θεοπροπιδῶν καλουμένων υἱόςἀνδρὸς εὐγενοῦς μένἀρχιτέκτονος δὲ καὶ πένητοςοἱ δὲ καὶ σκηνογράφον αὐτὸν εἶναί φασι καὶ μαθεῖν ἑκάτερα τὸν Μενέδημονὅθεν γράψαντος
αὐτοῦ ψήφισμά τι καθήψα τό τις Ἀλεξίνειοςεἰπὼν ὡς οὔτε σκηνὴν οὔτε ψήφισμα
προσήκει τῷ σοφῷ γράφεινπεμφθεὶς δὲ φρουρὸς  Μενέδημος ὑπὸ τῶν Ἐρετριέων εἰς Μέγαρα ἀνῆλθεν εἰς Ἀκαδημείαν πρὸς Πλάτωνακαὶ θηραθεὶς κατέλιπε τὴν στρατείαν1 [126] Ἀσκληπιάδου δὲ τοῦ Φλιασίου περισπάσαντος αὐτὸν ἐγένετο ἐν
Μεγάροις παρὰ Στίλπωνι, οὗπερ ἀμφότεροι διήκουσανκἀντεῦθεν πλεύσαντες εἰς Ἦλιν Ἀγχιπύλῳ καὶ Μόσχῳ τοῖς ἀπὸ Φαίδωνος παρέβαλονκαὶ μέχρι μὲν τούτωνὡς προείρηται ἐν τῷ περὶ
ΦαίδωνοςἨλιακοὶ προσηγορεύοντοἘρετρικοὶ δ᾽ ἐκλήθησαν ἀπὸ τῆς πατρίδος τοῦ
περὶ οὗ  λόγος.
Φαίνεται δὴ  Μενέδημος σεμνὸς ἱκανῶς γενέσθαιὅθεν αὐτὸν Κράτης παρῳδῶν
φησι:
Φλιάσιόν τ᾽ Ἀσκληπιάδην καὶ ταῦρον Ἐρέτρην.
 δὲ Τίμων οὕτως:
ὄγκον ἀναστήσας ὠφρυωμένος ἀφροσι βόμβαξ.’’



Σημειώσεις:

1. ΠΡΟΒΟΥΛΟΣ= εκείνος που επόπτευε και αποφάσιζε μιας δωδεκαμελούς επιτροπής διακεκριμένων πολιτών.

2.Ο Μεμέδημος αναφέρεται πρώτα στους μεγαρικούς, κατόπιν στους κυνικούς καθώς και στους εριστικούς φιλοσόφους. Σαν εριστικός λέγεται διότι μετά τον Στίλπωνα συνδέθηκε με την Ηλειακή Σχολή, που είχε ιδρύσει ο Φαίδων. Και διατέλεσε σχολάρχης της σχολής αυτής ώστε αργότερα, τη μετέφερε στην Ερέτρια, όπου έγινε γνωστή ως ‘’Ερετριακή Σχολή’’. 

Βιβλιογραφία:
Διογένης Λαέρτιος. Κεφ. Ιζ’. ‘’ΜΕΝΕΔΗΜΟΣ’’.
Στοβαίος. Ανθολόγιο.
Πλούταρχος. Ηθικά VΙ.
Βασίλειος Α. Κύρκος. ‘’Ο ΜΕΝΕΔΗΜΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΕΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ’’. (Ανασύσταση και Μαρτυρίες) ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΥΝΟΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. Αθήνα 1980
Φιλοσοφικό κοινωνιολογικό λεξικό, Τόμος Γ’. Καραβασίλας- Μπεντά. Εκδώσεις Κ. Καπόπουλος. Αθήνα, 1955.

Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013

ΜΙΑ ΗΡΩΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑ!


Θα κάνω μια "παρασπονδία" (για σήμερα θα αναφερθώ στη σύγχρονη ιστορία των Μεγάρων) όπου θα σας μιλήσω για μια ξεχωριστή Ηρωική 90χρονη γυναίκα. Καθώς ζει όλη της τη ζωή στο βουνό του Πατέρα, πάνω από τον Μεγάλο Κρύφτη, σ’ ένα αγροτικό παραδοσιακό σπίτι χωρίς ηλεκτρικό και δίχως τηλέφωνο.
Είχα διαβάσει την ιστορία της σε κάποια ηλεκτρονικά μπλοκ τον Νοέμβρη του 2012, δηλαδή πριν τρεις μήνες.
Πριν λίγο καιρό την έψαξα αλλά δυστυχώς δεν κατάφερα να την βρω. Όμως ‘’εντόπισα’’ το σπίτι της και επειδή ήταν καλός ο καιρός υπέθεσα ότι θα είχε βγάλει τα γίδια της για βοσκή. Έτσι κάνω την αναδημοσίευση των ηλεκτρονικών μπλοκ και ελπίζω αργότερα να σας παρουσιάσω την συνάντησή μου μαζί της.


  
  
"Καλύτερα που δεν έχω ούτε ρεύμα ούτε τηλέφωνο, γιατί θα μου τα έκοβαν έτσι όπως είναι τα πράγματα"…
Ενώ οι περισσότεροι Έλληνες τρέμουν στην ιδέα και μόνο ότι η ΔΕΗ μπορεί να τους κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα, λόγω ανεξόφλητων λογαριασμών. Το ίδιο, όμως, δεν συμβαίνει με τη θαρραλέα 90χρονη. Η κα Στυλιανή Μενιδιάτη γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε όλα της τα χρόνια χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα στο πευκόφυτο βουνό του Πατέρα, στον Κρύφτη, το οποίο βρίσκεται μόλις 10 χλμ. από την ηλεκτροδοτούμενη πόλη των Μεγάρων, 20 χλμ. από την πολύφωτη πόλη της Ελευσίνας και μόλις 45 χλμ. από την Αθήνα.
Στο μικρό σπίτι, το οποίο η ίδια έφτιαξε πριν από πολλά χρόνια με το σύζυγό της, η 90χρονη ζει μια ζωή όπου τα πάντα έχουν σταματήσει στο πέρασμα του χρόνου. Το λυχνάρι στα δύο δωμάτια της κυρα-Μαρίας ανάβει, αμέσως μόλις έρθει το σούρουπο, ενώ το πετρόκτιστο τζάκι σιγοκαίει σχεδόν όλον τον χρόνο, αφού το κρύο στην περιοχή είναι βαρύ λόγω του υψόμετρου.
‘’Έζησα όλη μου τη ζωή εδώ πάνω στο βουνό, παρέα με τα γίδια και τα σκυλιά που με φυλάνε. Δεν μου αρέσει να κατεβαίνω καθόλου στην πόλη, γιατί βγαίνω από τα νερά μου’’, μας λέει η 90χρονη, η οποία τις μόνες επισκέψεις που έχει είναι από τα παιδιά και τα εγγόνια της.
‘’Το φως δεν μου λείπει. Ούτε το τηλέφωνο. Έχω συνηθίσει να βλέπω με το λύχνο και όταν τη νύχτα θέλω να κάνω καμιά δουλειά, ξέρω τα πάντα από ένστικτο. Τώρα που μεγάλωσα αρκετά, μάλιστα, δεν μου αρέσει καθόλου να φεύγω από το σπιτικό μου’’.
Στο τζάκι, το παλιό μαυρισμένο τσουκάλι που σιγοβράζει δεν διαφέρει σε τίποτα από εκείνα των ασπρόμαυρων ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου που πραγματεύονται τη βουκολική ζωή των περασμένων δεκαετιών. 
‘’Σηκώνομαι πολύ πρωί, βάζω ξύλα στη φωτιά, ζεσταίνω γάλα που αρμέγω το πρωί και ανηφορίζω με τα γίδια για την κορυφή’’.
Η ζωή της κτηνοτρόφου κας Στυλιανής Μενιδιάτη δεν είναι εύκολη, όταν μάλιστα οι σύγχρονες απαιτήσεις είναι πολλές για ένα σπίτι στο βουνό. 
‘’Καλύτερα που δεν έχω ούτε ρεύμα ούτε τηλέφωνο, γιατί θα μου τα έκοβαν έτσι όπως είναι τα πράγματα. Μεγάλωσα τα παιδιά μου στη φύση, χωρίς να έχουμε σύγχρονες ανέσεις. Και όμως, και τα 7 παιδιά μου έγιναν σωστοί άνθρωποι’’.
Το καλοκαίρι η κα Μαρία μαζί με τον έναν της γιο μεταφέρει τα γίδια σε δροσερά, ακόμα πιο απομακρυσμένα μέρη του βουνού. 
‘’Τα γίδια είναι σαν τους ανθρώπους! Πολλά βράδια κάθομαι και τους μιλάω, με ακούνε και το πρωί ξεκινάμε μαζί για να βρουν τροφή στο βουνό. Όταν το χιόνι πέφτει στην περιοχή, τότε τα γίδια τα ταΐζω έτοιμη τροφή’’, μας λέει και μας αποχαιρετά μετά το σύντομο διάλειμμα που έκανε.

Πηγές:

Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2013

ΒΑΡΕΑ


Η ΒΑΡΕΑ (πεδιάδα και παραλία Μεγάρων)




Βαρέα ονομάζεται η μικρή παραλία των Μεγάρων στο Σαρωνικό κόλπο, είναι περίπου 3000μ και βρίσκεται στην άκρη (προς τις Μεγαρικές απολήξεις των Γερανείων Όρεων) της  Μεγαρικής πεδιάδας. Την ορίζουν (φρουρούν) δύο σημαντικά ιστορικά μνημεία της περίλαμπρης Μεγαρικής ιστορίας: Η Ακρόπολη της Νισαίας (επίνειο των Μεγάρων) και στην άλλη πλευρά το μνημείο του βασιλιά Κάρα. 

ΜΝΗΜΕΙΟ ΚΑΡΑ



Ενώ κατά τον Παυσανία στην ίδια ακτή βρισκόταν και άλλα μνημεία όπως, το μνημείο του βασιλιά Λέλεγα(1). Κάτω δε από το μνημείο του βασιλιά Κάρα άρχιζε η αρχαία Σκιρώνεια οδός. Ο Πλούταρχος και ο Θεόφραστος κάνουν αναφορά για μια αρχαία πολίχνη (κώμη) που υπήρχε εκεί. Ο Θεόφραστος αναφέρει τη Μεγαρική πόλη Φάλυκος (Historia Plantarum ii. 8.) χωρίς όμως να δίδεται η ακριβής τοποθεσία της. Και είναι δε, πολύ πιθανόν να είναι η ίδια με την πόλη, Άλυκος που αναφέρεται από τον Πλούταρχο και ο οποίος λέγει ότι: "η Μεγαρική πόλη Άλυκος πείρε την ονομασία της από τον γιό του Σκίρωνα καθώς ετάφη σε εκείνη τη τοποθεσία."  Μάλιστα, ο E. A. Dodwell ,  στο έργο του για τις Ελληνικές κλασικές πόλεις της αρχαιότητας (A Classical and Topogragraphical Tour through Creece ‘’ London 1819’’ p. 179), αναφέρει μια αρχαία πόλη στην ακτή της Μεγαρίδας και όπου ο Dodwell  παρατήρησε οικιστικά αρχαία κατάλοιπα στην αρχή της Σκιρωνίδας οδού. 

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΚΙΡΩΝΕΙΑΣ ΟΔΟΥ (Βαρέα-Μέγαρα) το 1886. Ξυλογραφία.




Κατά πάσα πιθανότητα ο Ομηρικός ύμνος προς την Δήμητρα, όπως από την αρχή φανερώνεται δείχνει να διαδραματίζεται -εξελίσσοντας την μυθολογική του ροή- στη σημερινή παραλία (Βαρέα) των Μεγάρων.
Και για τους στοχαστικούς φίλους, ας δούμε πως αρχίζει ο ύμνος:  
‘’Τη Δήμητρα τη σεβαστή καλλίκομη θεάν αρχίζω να εξυμνώ,
αυτήν και τη λυγεροπόδαρη τη θυγατέρα της ο Αϊδωνεύς
την άρπαξε[…] όταν μακριά από την χρυσοδρέπανη λαμπρόκαρπη τη Δήμητρα
έπαιζε με του Ωκεανού τις κόρες τις ορθόστηθες, δρέποντας ρόδα, κρόκους και άνθη
[…] και νάρκισσο που ως δόλωμα τον βλάστησε για το κορίτσι[…]και  σύμπασα η γη και το αλμυρό κύμα της θάλασσας.
Κι έκθαμβη αυτή τα δυο της χέρια τ’ άπλωσε το πάγκαλο άθυρμα να πιάσει, κι άνοιξε η γη τότε η πλατύδρομη στον Νύσιο όρμησε το πεδίον ο πολυδέγμων άρχοντας […](2).

Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΝΙΣΑΙΑΣ
Πηγή εικόνας:  http://blogs.sch.gr



Είναι λοιπόν ένας τόπος που βρίθει από την αρχή ακόμα της Μεγαρικής μυθολογικής ιστορίας.
Και, ο ομότιμος καθηγητής μετεωρολογίας, πρόεδρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μεγάρων, συγγραφέας, αρθρογράφος και μελετητής - ερευνητής της Μεγαρικής ιστορίας κ. Στέλιος Γκίνης, καταθέτει μια αρκετά αξιόλογη μελέτη/αναφορά για το πως εκπηγάζει η  ονομασία της Μεγαρικής παραλίας:  Στα Μέγαρα υπάρχει μια περιοχή, η παραλία, που ανέκαθεν την ονόμαζαν και μέχρι σήμερα "ΒΑΡΕΑ". Η λέξη –κατά την γνώμη μου- είναι σύνθετη και προέρχεται από δυο λέξεις: Βα+Ρέα= Βαρέα. 

                                                                               Η ΡΕΑ
                                        Πηγή εικόνας: http://foibi.blogspot.gr/2010/01/blog-post_5546.html


Βα, έλεγαν χαϊδευτικά τη μάνα όπως και τη βασίλισσα .Επειδή η Ρέα ήταν μητέρα των Θεών και συγχρόνως βασίλισσα (βασίλευε δίπλα στον Κρόνο και καθόριζε τη ροή των πραγμάτων -Ρέα = αυτή που ρέει-, καθόριζε μέσα στο βασίλειο του Κρόνου-Χρόνου την κίνηση και τη διαδοχή. Αργότερα, λατρεύτηκε σαν την θεά της γονιμότητας και από τα σπλάχνα της βγήκαν οι πρώτοι Ολύμπιοι θεοί, Εστία, Δήμητρα, Ήρα, Άδης, Ποσειδώνας, Δίας κ.λ.), την ονόμαζαν λοιπόν και Βαρέα. Έτσι, θα πρέπει να υπήρχε στην περιοχή ιερό της Βα-Ρέας ώστε από εκεί να προέρχεται η ονομασία της παραλίας. Πρέπει να συμπληρώσω ότι η εκδοχή που λέγεται πως τα χώματα στην περιοχή είναι "ΒΑΡΙΚΑ" δεν ευσταθεί γιατί θα ονόμαζαν την περιοχή αυτή Βαρικό είτε Βαρικά και τέτοια περιοχή για το λόγο αυτό υπάρχει στα βόρεια των Μεγάρων, στον Πευκενέα, όπου ονομάζεται Βαρικό. Εκεί υπάρχει και μια παλιά πηγή με πόσιμο και άριστης ποιότητας νερό.



Σημειώσεις:

1. Στο επίνειο που λέγεται ακόμη ως τις μέρες μας Νίσαια, όταν κατέβει κανείς, βρίσκει ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα τη Μαλοφόρο. Για την επωνυμία της, μεταξύ άλλων, λέγεται ότι ονόμασαν την Δήμητρα Μαλοφόρο οι πρώτοι που έθρεψαν πρόβατα στη γη. Η σκεπή του ιερού καταστράφηκε απ' την πολυκαιρία, όπως θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει. Εδώ οι Μεγαρείς έχουν ακρόπολη, που τη λένε Νίσαια. Κατεβαίνοντας από την ακρόπολη βλέπεις κοντά στη θάλασσα το μνημείο του Λέλεγα, που λένε ότι ήρθε από την Αίγυπτο για να βασιλέψει και ότι είναι γιος του Ποσειδώνα και της Λιβύης, κόρης του Επάφου. Απέναντι απ' τη Νίσαια είναι το νησάκι Μινώα. Εκεί είχε αγκυροβολήσει ο Κρητικός στόλος στον πόλεμο κατά του Νίσου (Παυσ. Α’ 44,3).

2. Ας δούμε με προσοχή τι λένε αυτοί οι πρώτοι στοίχοι.  
"Εξυμνώ τη Δήμητρα και την κόρη της που ο Αϊδωνεύς την άρπαξε όταν η κόρη έπαιζε με τις θυγατέρες του Ωκεανού μαζεύοντας άνθη της ακτής. Ώσπου η κόρη είδε έναν νάρκισσο και απλώνοντας τα χέρια της να τον πιάσει, τότε άνοιξε η γη στο Νύσιο πεδίο την άρπαξε άθελά της."
Δηλαδή, η Περσεφόνη έπαιζε κοντά στη θάλασσα (εύκολα αυτό το συμπέρασμα το συνάγουμε από τα λουλούδια που αναφέρει ο ύμνος, αλλά και από τις κόρες/κύματα του Ωκεανού). Όμως εκείνο, το αδιαφιλονίκητο όπου σαφέστατα δηλώνει την περιοχή είναι η αναφορά του Νύσιου πεδίου.  Όλοι βέβαια οι μελετητές και οι ιστορικοί που ασχολούνται με την πανάρχαια ιστορία της Ελλάδας, γνωρίζουν ότι τόσο τα αρχαία Μέγαρα αλλά παράλληλα και το επίνειό τους, στο Σαρωνικό κόλπο, λεγόντουσαν αντίστοιχα: Νίσα τα Μέγαρα και Νισαία το επίνειό της!  
Ενώ το λουλούδι νάρκισσος με τα κατά τόπους ελληνικά ονόματά του όπως: ζαμπάκι, τσαμπάκι, μανουσάκι ή βούτσινο καθώς απαντάται σε πολλές ποικιλίες. Είναι ο κατ΄ εξοχήν Νάρκισσος των αρχαίων Ελλήνων από το οποίο και κατασκεύαζαν το ‘’ναρκίσσινο μύρο’’. Τούτο το είδος φθάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά ο δε ανθοφόρος κλώνος του φέρει δέσμη 8-10 άνθη λευκά με το ανώτερο σημείο της στεφάνης κιτρινωπό. Τακτικά δε φυτρώνει στο λόφο της Νισαίας αλλά και στη γύρω περιοχή της παραλίας των Μεγάρων.

Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013

ΟΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (Μέρος 11ον )




Η Νικαρέτη, τρίτο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. Μουσείο Βερολίνου.


Είναι γνωστό ότι η Αρχαία Ελλάδα τοποθέτησε τα θεμέλια των μαθηματικών Επιστημών και ειδικά στον τομέα της Γεωμετρίας και της Λογικής. Η εκπαίδευση των μαθηματικών στην αρχαία Ελλάδα αναπτύχτηκε ουσιαστικά ώστε αυτά να εφαρμοσθούν στην γεωργία, μηχανική, πολεμική τέχνη, αστρονομία, γεωδαισία. Αναπτυχθήκανε όμως πρώτιστος έτσι, για να αποτελέσουν προϊόν της ανθρώπινης σκέψης και χρησιμοποιηθήκανε κατά κόρον στην δομημένη λογική και την φιλοσοφία. 
Τα έργα των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών, όσα βέβαια διασώθηκαν, αποτέλεσαν την βάση για την πιο πέρα εξέλιξη των μαθηματικών Επιστημών και της κβαντικής επιστήμης. Ονόματα όπως Θαλής, Πυθαγόρας, Ευκλείδης , Αρχιμήδης έγιναν αντικείμενο μελέτης της ιστορίας των μαθηματικών.
Θα ανατρέξουμε στο παρελθόν της Μεγαρικής Σχολής για αναζητήσουμε τις πηγές που δημιούργησαν τα δικά της θεμέλια ώστε να αναπτυχθεί επάνω τους η ευκλείδεια τέχνη της Φιλοσοφία και της Τυπικής Λογικής.
Ο σημαντικότερος Πυθαγόρειος μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα ήταν βέβαια ο Αρχύτας ο Ταραντίνος. Και η πιο σημαντική από τις άλλες Σχολές που επηρεάστηκαν από τον Πυθαγόρα, ήταν η Ελεατική Σχολή με ιδρυτή της τον Παρμενίδη και συνεχιστή τον μαθητή του τον Ζήνωνα που ασχολήθηκε και με τα μαθηματικά. Ο Ζήνων ο Ελεάτης, αφιέρωσε όλη την ενέργειά του για να επεξηγήσει και να εξελίξει το φιλοσοφικό σύστημα του Παρμενίδη που εκπήγαζε από τους Πυθαγορείους. Επίσης, ο Ζήνων απέδειξε πως η κοινή αντίληψη της πραγματικότητας οδηγεί σε παράδοξα και οξύμωρα. Με τα παράδοξα του Ζήνωνα ασχολήθηκαν στο παρελθόν αλλά και συνεχίζουν να ασχολούνται μέχρι και τις μέρες μας μεγάλοι μαθηματικοί και κβαντικοί επιστήμονες(1) όπως επίσης και φιλόσοφοι. Διάσημο είναι πλέον το εξής παράδοξο του Ζήνωνα: ‘’Αν έχουμε έναν αγώνα δρόμου μεταξύ του Αχιλλέα και μιας χελώνας, και η χελώνα ξεκινήσει με προβάδισμα, για παράδειγμα, ενός σταδίου, ο Αχιλλέας (που ήταν ο καλύτερος δρομέας της μυθολογίας), δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει τη χελώνα. Αν θεωρήσουμε ότι ο Αχιλλέας είναι 100 φορές πιο γρήγορος από τη χελώνα, τότε όταν ο Αχιλλέας θα έχει διανύσει ένα στάδιο, η χελώνα θα έχει διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό του σταδίου. Όταν ο Αχιλλέας διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό του σταδίου, η χελώνα θα έχει διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό και ένα εκατοστό του εκατοστού του σταδίου κ.ο.κ...Επομένως η χελώνα πάντα θα προπορεύεται και ο Αχιλλέας δεν θα μπορεί να την φτάσει’’.
Ο Μεγαρέας Ευκλείδης (ιδρυτής της Μεγαρικής Σχολής 4ος αιώνας π.Χ.), είναι γνωστό ότι μαθήτευσε την Ελεατική φιλοσοφική γνώση, άλλωστε είναι εκείνος ο φιλόσοφος που πρώτος κυριολεκτικά σύζευξε την προσωκρατική σκέψη (Πυθαγόρα- Παρμενίδη - Ζήνωνα), με την μετέπειτα φιλοσοφία του Σωκράτη. Ο Ευκλείδης στη Μεγαρική Σχολή -εκτός από την φιλοσοφική αρχή των Πυθαγόρα, Παρμενίδη και Ζήνωνα που δίδαξαν: ότι ο κόσμος των αισθήσεων είναι μια ψευδαίσθηση επειδή αποτελείται από κίνηση και πολλαπλότητα-(2), έθεσε τα θεμέλια της ‘’Τυπικής Λογικής’’. Δηλαδή, εκείνον τον τομέα στα μαθηματικά που ασχολείται για την διάκριση από τη Φυσική Λογική. Καθώς ο εκπαιδευτικός νόμος της ‘’αντιθετοαντιστροφής’’ με τη ρητή μορφή του εκπηγάζει κύρια από την περίφημη πρακτική της διαλεκτικής τέχνης των Μεγαρικών, όπου είναι σε θέση να απορρίπτει κάποιος τις προτάσεις ενός αντιπάλου συνομιλητή. Έτσι, η διαλεκτική τέχνη της φιλοσοφία που προσέθεσε τον τύπο της ‘’αντιθετοαντιστροφής’’  στα μαθηματικά, ανήκει δικαιωματικά στη Μεγαρική Σχολή!    
Είναι λοιπόν πασιφανές ότι οι μαθητές της Μεγαρικής Σχολής διδάσκονταν αυτά τα μαθηματικά που σήμερα ονομάζονται ‘’προτασιακού λογισμού’’.  Καθώς η εκπαίδευση τούτη περιστρέφεται γύρω από τις έννοιες ΣΥΖΕΥΞΗΣ, ΔΙΑΖΕΥΞΗΣ, ΑΡΝΗΣΗΣ και ΣΥΝΕΠΑΓΩΓΗΣ.
Δηλαδή, καθώς μια σύνθετη πρόταση αποτελείται από δύο απλές προτάσεις που ενώνονται με ένα σύνδεσμο. Αν ο σύνδεσμος είναι ‘’και’’ η σύνθετη πρόταση ονομάζεται σύζευξη. Ενώ εάν ο σύνδεσμος είναι ‘’ή’’ η σύνθετη πρόταση ονομάζεται διάζευξη. 
Μια σύζευξη είναι αληθής εάν και μόνο οι δύο προτάσεις είναι αληθείς. Εάν όμως η μία είτε η άλλη πρόταση είναι ψευδής ή και οι δύο είναι ψευδής, τότε η σύζευξη είναι ψευδή και ούτως καθ’ εξής.

Συνεχίζεται…

Σημειώσεις:

1. To κβαντικό παράδοξο του Ζήνωνα έχει να κάνει με την κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης και προτάθηκε το 1977 από τους Misra και Sudarshan. Η βασική ιδέα έγκειται στο παρακάτω πείραμα:
Έστω ότι έχουμε ένα ασταθές σύστημα το οποίο βρίσκεται στην διεγερμένη κατάσταση Ψ2, και το οποίο πρόκειται να μεταβεί φυσικά στη θεμελιώδη κατάσταση, μετά από χρόνo Τ . Για χρόνους μικρότερους του χρόνου Τ , η πιθανότητα μετάβασης στη θεμελιώδη κατάσταση είναι:

             t
P1,2 =   -
           T
ενώ η πιθανότητα το σύστημα να βρίσκεται ακόμη στην διεγερμένη κατάσταση Ψ2, μετά από χρόνοΤ , είναι:

                    t
P2 (t) = 1  - -
                   T

Εάν μετά τη μέτρηση βρούμε ότι το σύστημα είναι όντως στην κατάσταση Ψ2, τότε σύμφωνα με την αρχή του φιλτραρίσματος η κατάσταση του συστήματος θα είναι πάλι η κατάστασηΨ2, Έτσι, αν επαναλάβουμε τη μέτρηση μετά από χρόνο 2t, η πιθανότητα να βρούμε το σύστημα πάλι στην κατάσταση Ψ2, είναι τώρα
                    2t

P2 (t) = 1  - -
                   T
Δηλαδή η πιθανότητα ολοένα και μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, όπως και θα έπρεπε να συμβαίνει. Το παράδοξο εμφανίζεται όταν επαναλάβουμε το πείραμα κάνοντας πολλές μετρήσεις ανά μικρά χρονικά διαστήματα. Για πολύ μικρούς χρόνους, η πιθανότητα μετάβασης στη θεμελιώδη κατάσταση είναι ανάλογη του t2
P2,1= at
Επαναλαμβάνοντας λοιπόν το πείραμα, από t=O μέχρι t =T , δηλαδή παίρνοντας μετρήσεις σε χρόνους T/n, 2T/n,...T, η πιθανότητα το σύστημα να βρίσκεται στην κατάσταση Ψ2 είναι περίπου
         a
1-- -  T2
         t
Παίρνοντας το όριο n-00 , η πιθανότητα πηγαίνει προς τη μονάδα. Αυτό είναι και το παράδοξο. Ένα ασταθές σύστημα το οποίο παρατηρείται συνεχώς, δεν αποδιεγείρεται ποτέ!
Το κβαντικό παράδοξο του Ζήνωνα έχει να κάνει με την γενικότερη ερμηνεία της κβαντικής μηχανικής, καθώς και με τον ρόλο που διαδραματίζει η μέτρηση στην κβαντική θεωρία. (Πηγή: David J. Griffiths, Introduction to Quantum Mechanics.)

2. Το ‘’Πραγματικό Όν’’ είναι απολύτως ένα και δεν υπάρχει πολλαπλότητα σε αυτό. Είναι στατικό και αμετάβλητο. Η κοινή λογική λέει πως υπάρχει και κίνηση και πολλαπλότητα. Αυτή ήταν βέβαια και η Πυθαγόρεια αντίληψη της πραγματικότητας ενάντια στην οποία επιχειρηματολογούσε ο Ζήνωνας)

Βιβλιογραφία:
Μετζενιώτης, Διονύσης: «Τα παράδοξα του Ζήνωνα. Συμβολή σε μιαν ατέλειωτη συζήτηση». Εποπτεία 90. Σελ. 469-478. 1984.
David J. Griffiths, Introduction to Quantum Mechanics.

Ηλεκτρονικές πηγές:
http://www.mathsforyou.gr/