ΟΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (Μέρος 10ον )

                                          Ο Ευκλείδης διδάσκει, μέρος από τον πίνακα του Σανζιο (Sanzio) "Οι Έλληνες Φιλόσοφοι

Σημαντικοί μεταξύ των Μεγαρικών είναι ο Ευβουλίδης, ο Διόδωρος Κρόνος, η μαθηματικός Νικαρέτη και ο Στίλπων, που έδειξε την αντίθετη πλευρά από τη θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα και πλησίασε πολύ την Κυνική Σχολή. Το ανώτατο αγαθό γι’ αυτόν ήταν η απάθεια. Ενώ στους μαθητές του συγκαταλέγετε ο Ζήνων ο Κυτιεύς, ο ιδρυτής του Στωικισμού.

Από αυτή τη Σχολή θα πρέπει να αναφερθούν ακόμα οι δύο εριστικοί: Ευβουλίδης από τη Μίλητο και Αλεξίνιος από την Ηλεία.

Η Σχολή, όμως, όπως την είχε δημιουργήσει ο Ευκλείδης είχε περί τα 50 χρόνια ζωή, αργότερα διασπάτε σε διάφορες άλλες φιλοσοφικές κατευθύνσεις καθώς ένα κομμάτι της, το μαθηματικό, είναι πολύ πιθανό να ακολούθησε τον Πτολεμαίο Α’ (Σωτήρ) στην Αλεξάνδρεια.

Ο Πτολεμαίος Α’ που ήταν κύριος των Μεγάρων, ίσως και να είχε γίνει μαθητής της Μεγαρικής Σχολής. Έτσι ζήτησε, αρχικώς από τον τότε προϊστάμενο της, τον Στίλπων, να πάει μαζί του. Όταν εκείνος μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., που έγινε η κατανομή των επαρχιών στην Βαβυλώνα, ο Πτολεμαίος ανέλαβε τη διοίκηση της Σατραπείας της Αιγύπτου.

Ο Στίλπων δεν δέχεται και πάει μόνο μέχρι την Αίγινα μαζί του έως που απέπλευσε ο Πτολεμαίος για την Αίγυπτο. Φαίνεται όμως, να τον ακολουθούν η Μεγαρίς Νικαρέτη η μαθηματικός και ο Διόδωρος ο Κρόνος με τις πέντε κόρες του. Ο Πτολεμαίος αργότερα μετέφερε την πρωτεύουσα της Αιγύπτου από την Μέμφιδα στην Αλεξάνδρεια και παράλληλα την κάνει ένα σπουδαίο πνευματικό κέντρο καθώς ιδρύει το Μουσείον της πόλης, όπου εκεί στεγάσθηκε η μεγάλη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και που αναφέρεται ότι περιείχε 200.000 τόμους τον καιρό του θανάτου του με όλες τις επιστήμες της εποχής μέσα.

Αν τώρα δούμε τις ημερομηνίες: Πτολεμαίος Α’ – Αιγυπτος (323π.Χ.-285π.Χ.), και εκείνον τον άγνωστο Ευκλείδη τον μαθηματικό και πως καθώς λέγουν ότι δίδαξε (323π.Χ.-285π.Χ.), δηλαδή, στη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Α’;  Τότε δεν έχουμε παρά να δεχτούμε την πιθανότητα ότι οι Μεγαρικοί: η Νικαρέτη, ο Διόδωρος και οι κόρες του που πιθανόν είχαν ακολουθήσει τον Πτολεμαίο, αναπτύξαν μέσα στο Μουσείο (Βιβλιοθήκη) της Αλεξάνδρειας μια μαθηματική Σχολή στο όνομα του Ευκλείδη του Μεγαρέα καθώς ήταν οι συνεχιστές του στην Αίγυπτο. Αυτή η πιθανότητα εξηγεί πολλές ασάφειες περί του δήθεν Αλεξανδρινού Ευκλείδη αλλά και το πώς μέσα στα Στοιχεία (το σημαντικότερο συγγραφικό μαθηματικό έργο της κλασικής Ελλάδας) υπάρχουν αυτούσια τα μαθηματικά θεωρήματα της Νικαρέτης(1,2)

Μετά τον Στίλπωνα η Μεγαρική Σχολή συγχωνεύεται με τον κυνισμό και τη φιλοσοφία της Στοάς.

Ενώ στη Σχολή των Μεγάρων φαίνεται να παραμένει ο Μεγαρέας φιλόσοφος Τέλης και που αυτός όμως εξορίζεται στη Θράκη, όταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής καταλαμβάνει τα Μέγαρα.

Συνεχίζεται…   

Σημειώσεις:

1. Η Νικαρέτη έγραψε πολλά έργα που έχουν χαθεί είτε έχουν καπηλευτει από άλλους. Σύμφωνα με τον Αργυρό (της βυζαντινής οικογένειας, 10ος αιων. μ.Χ.), ορισμένα θεωρήματα που περιέχονται στο πρώτο βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλεί­δη, όπως τα: ‘’Παντός τριγώνου η μείζων πλευρά την μείζο­να γωνίαν υποτείνει’’ Δηλ. Σε κάθε τρίγωνο η μεγαλύτερη γωνία κείται απέναντι της μεγαλύτερης πλευράς. Και, ‘’Παντός Τριγώνου οι δυο γωνίαι δύο ορθών ελάσσονές εισί πάντη μεταλαμβανόμεναι’’  Δηλ. ‘’Σε κάθε τρίγωνο δύο γωνίες είναι μικρότερες των δυο ορθών με οποιοδήποτε τρόπο κι αν τις πάρουμε’’ οφείλονται στη Νικαρέτη.

2. Κατά τον Ν. Χατζιδάκι στην Νικαρέτη οφείλεται η επαναδιατύπωση και η απόδειξη του θεωρήματος: ‘’Παντός τριγώνου μιας των πλευρών προσεκβλειθείσης η εντός γωνία εκατέρας των εντός και απέναντι γωνίων μείζων έστι’’.

Βιβλιογραφία:

Edward Will,Πολιτική ιστορία του ελληνιστικού κόσμου ISBN 2-02-060387-X

Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις