ΠΑΛΙΝΤΟΚΙΑΝ

Πηγή εικόνας: http://kokinorodo.blogspot.gr/2012/08/blog-post_656.html

Τον 6^ον αι. π.Χ. ο Μεγαρικός λαός είχε επαναστατήσει κατά των ολιγαρχικών (αριστοκρατικών/πλουσίων), ώστε στα αρχαία Μέγαρα με τον Θεαγένη (1), την πρώτη περίοδο της εξουσίας του, να ‘’γεννάται’’ και το πρώτο δημοκρατικό πολίτευμα παγκοσμίως. Ωστόσο, το νεοφανές δημοκρατικό πολίτευμα αυτό διήρκησε μόνο μια δεκαετία γιατί οι φυγάδες ολιγαρχικοί συσπειρώθηκαν και ανακατέλαβαν τη Μεγαρίδα.

Ο Πλούταρχος προσαγορεύει το πολίτευμα αυτό ως: μη συγκρατημένη/μη ελεγχόμενη ελευθερία των λαϊκών τάξεων (ἄκρατον αὐτοῖς ἐλευθερίαν τῶν δημαγωγῶν) (2, 3). Επειδή, προφανώς ο λαός που θα είχε βιώσει τις έντονες ληστρικές επιδρομές επί του εισοδήματός του -από τους ολιγαρχικούς- επιχείρησε κάποιες παράτολμες πράξεις ενάντια τους.

Αρχαίοι και σύγχρονοι ιστορικοί κάνουν τις περισσότερες αναφορές για τις πράξεις των λαϊκών (τοῖς πλουσίοις ἀσελγῶς προσεφέροντο) (4) και λιγότερο στην σημαντική απόφαση του Μεγαρικού Δήμου που ψήφισε τον νόμο ‘’ΠΑΛΙΝΤΟΚΙΑΝ’’ (Τέλος δὲ δόγμα θέμενοι τοὺς τόκους ἀνεπράττοντο παρὰ τῶν δανειστῶν οὓς δεδωκότες ἐτύγχανον, παλιντοκίαν τὸ γινόμενον προσαγορεύσαντες.). 

Τι ήταν όμως η Παλιντοκίαν;

Η αξίωση της επιστροφής των τόκων (5) που είχαν καταβληθεί στους δανειστές!

Σημειώσεις:

1η. Όλοι ανεξαιρέτως οι τύραννοι στράφηκαν εναντίον των ευγενών, από τους οποίους άλλους εξόντωσαν και άλλους εξόρισαν, εφαρμόζοντας την πολιτική εκείνη που τους εξασφάλιζε τα λαϊκά ερείσματα. 

    

2η. ‘’Μεγαρεῖς Θεαγένη τὸν τύραννον ἐκβαλόντες ὀλίγον χρόνον ἐσωφρόνησαν κατὰ τὴν πολιτείαν· εἶτα πολλὴν κατὰ Πλάτωνα καὶ ἄκρατον αὐτοῖς ἐλευθερίαν τῶν δημαγωγῶν οἰνοχοούντων διαφθαρέντες παντάπασι τά τ´ ἄλλα τοῖς πλουσίοις ἀσελγῶς προσεφέροντο, καὶ παριόντες εἰς τὰς οἰκίας αὐτῶν οἱ πένητες ἠξίουν ἑστιᾶσθαι καὶ δειπνεῖν πολυτελῶς· εἰ δὲ μὴ τυγχάνοιεν, πρὸς βίαν καὶ μεθ´ ὕβρεως ἐχρῶντο πᾶσι. Τέλος δὲ δόγμα θέμενοι τοὺς τόκους ἀνεπράττοντο παρὰ τῶν δανειστῶν οὓς δεδωκότες ἐτύγχανον, « παλιντοκίαν » τὸ γινόμενον προσαγορεύσαντες.’’ (Πλούτ. 2. 295D. ΙΙ.)

3η. ‘’Κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ. τα Μέγαρα είχαν πολύ πιο μεγάλη δύναμη και πληθυσμό από ό,τι την περίοδο που άκμασε η υπόλοιπη Ελλάδα, δηλαδή τον 5ο αιώνα π.Χ. Aυτό φανερώνουν οι πολλές αποικίες που ίδρυσε αυτή η πόλη-κράτος στα ανατολικά μέχρι τη Βιθυνία της Ασίας και το θρακικό Βόσπορο, και στα δυτικά μέχρι τη Σικελία.

Έτσι, το 620 π.Χ. βλέπουμε να εμφανίζεται και εκεί ένας τύραννος, ο Θεαγένης. Αυτός, αφού έσφαξε τα ζώα των πλουσίων και βασίστηκε στο δήμο, αφαίρεσε τη δύναμη των ολιγαρχικών και σφετερίστηκε την ανώτατη εξουσία. Ωστόσο, δεν κατάφερε να τη διατηρήσει. Μετά την ανατροπή του αρχικά στα Μέγαρα επικράτησε κάποια ηρεμία. Λίγο αργότερα όμως ο δήμος επιτέθηκε πάλι στους πλούσιους και εκδίωξε πολλούς για να δημεύσει τα περιουσιακά τους στοιχεία. Παρασύρθηκε όμως σε ένα φοβερό σκάνδαλο, καθώς ψήφισε εναντίον των υπολοίπων και τη λεγόμενη παλιντοκίαν, ζητούσε δηλαδή από τους δανειστές να επιστρέψουν όλους τους τόκους που είχαν ήδη εισπράξει.’’ (National Geographic. K. Παπαρηγόπουλου, ‘’ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ’’. Τόμος 2^ος , σελ. 141). 

4η. ‘’Επί την ημερών της "ακολάστου δημοκρατίας" ο όχλος εφέρετο προσβλητικώς εις τους πλουσίους, εζήτει να δειπνεί πολυτελώς, εφέρετο παρανόμως, αλλά παραμένοντες πάντα ατιμώρητοι -εξ ου και η ονομασία-’’… Αναφέρουν οι ιστορικοί! Ξεχνώντας είτε παραβλέπουν, επιδεικτικά βέβαια, πως οι ανατροπές των πολιτικών καθεστώτων δεν γίνονται με ευγένειες και λουλούδια…    

5η. Η αρχαία ελληνική λέξη ‘’ΠΑΛΙΝΤΟΚΙΑΝ’’ παραπέμπει σε (πάλι – τόκους) τα λεγόμενα πανωτόκια – ‘’πάλι’’, ‘’ξανά’’, ‘’επί’’-  δηλαδή: (πᾰλιν + τοκίαν = παλιντοκίαν) και πολύ πιθανών, όχι στην επιστροφή των νόμιμων τόκων που ο Πλούταρχος τον 1^ον μ.Χ. αιώνα, μας μεταφέρει για το Μεγαρικό ψήφισμα του 6^ου π.Χ. αιώνα. Έτσι, δυστυχώς, αντέγραψαν τον επηρεασμένο -από τον αριστοκρατικό Μεγαρέα ποιητή Θέογνι- Πλούταρχο, οι υπόλοιποι ιστορικοί ώστε ο νόμος της παλιντοκίας να φθάσει μέχρι εμάς ως ο νόμος που ζητούσε την επιστροφή των τόκων, έτσι γενικά!