Ο ΟΡΣΙΠΠΟΣ (άγαλμα στα σύγχρονα Μέγαρα)
Πηγή εικόνας: http://www.glyptothiki.gr/megara.aspx
Ο πρώτος αθλητής που αγωνίστηκε γυμνός στους Ολυμπιακούς
αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, ήταν ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, νικητής σταδιοδρόμος
στη 15η Ολυμπιάδα. Καθώς κατά τη διάρκεια του δρόμου, το περίζωμα (πλατιά ζώνη ή
κατά άλλους ένα είδος ποδιάς γύρω από τη μέση των αθλητών), του Όρσιππου έπεσε
καταγής, αλλά αυτός συνέχισε τον αγώνα και νίκησε. Βέβαια, ο Παυσανίας(*)
εκφράζει την υποψία ότι το περίζωμα δεν έπεσε μόνο του, αλλά βοήθησε και ο
Όρσιππος ώστε έτσι να τρέξει ελεύθερος.
Ο Μεγαρέας Όρσιππος νίκησε στη 15η Ολυµπιάδα
του 720 π.Χ., σε αγώνα δρόµου ενός σταδίου.
Την πληροφορία πως έτρεξε εντελώς γυµνός και πως αργότερα πολέµησε για
την πατρίδα του την αντλεί ο Παυσανίας από το επίγραµµα του τάφου του που βρέθηκε
προ 200 και πλέον ετών σε ιδιωτική κατοικία στα Μέγαρα.
Καθώς το ίδιο είχαν κάνει
και µε άλλες παλαιές επιγραφές οι αρχαίοι Μεγαρείς των ύστερων χρόνων αντικατέστησαν
και την επιγραφή που είχε στηθεί στον τάφο του Ορσίππου στα αρχαϊκά χρόνια, η
οποία µε τον καιρό είχε φθαρεί.
Η επιγραφή, όπως την ανανέωσαν στα ρωµαϊκά χρόνια και
όπως την είδε ο Παυσανίας, αναφέρει τα εξής:
"Ορρσίππω µεγαρής
µε δαϊφρονι τήδ’ αρίδηλον / µνάµα θέσαν φάµα δελφίδι
πειθόµενοι / ος δη µακίστους µέν ορους απελύσατο πάτρα / πολλάν
δυσµενέων γαν
αποτεµνοµένων / πράτος δ’ ελλάνων, εν Ολυµπία εστεφανώθη
/ γυµνός, ζωννυµένων
των πρίν ενί σταδίω", βλ. Ν. Παπαχατζή Αττικά, 1974, 508
§ 1.
Και, σε αντίθεση με τα προαναφερόμενα, ο χρονογράφος
Ιούλιος Σέξτος ο Αφρικανός (2ος -3ος αι. π.Χ.), αναφέρει πως ο Άκανθος ο
Λακεδαιμόνιος είναι ο πρώτος αθλητής στην ιστορία των ολυμπιακών αγώνων, ο
οποίος έτρεξε γυμνός. Μάλιστα, γράφει ότι έτρεξε στο νεοφανές τότε άθλημα ‘’
δολίχος’’(που ήταν άθλημα αντοχής μακρότερο των άλλων προϋπαρχόντων αγωνισμάτων,
δηλαδή, του σταδίου και του διαύλου).
Έτσι, οι διάφοροι κατάλογοι των ολυμπιονικών ως προς το
άθλημα του δρόμου, για την Ολυμπιάδα του 720π.Χ. που υπάρχουν κάνουν αναφορά σε
δύο ολυμπιονίκες. Τον Όρσιππο τον Μεγαρέα και τον Άκανθο τον Λακεδαιμόνιο. Και
φυσικά αφήνουν μια ‘’θολότητα’’ στο ποιος από τους δύο, ήταν εκείνος ο
ολυμπιονίκης που έτρεξε για πρώτη φορά γυμνός. Επίσης κάποιοι (ευτυχώς
ελάχιστοι), από τους σύγχρονους ιστορικούς δίνουν μια άλλη κατεύθυνση ως προς την
γυμνική άθληση των ολυμπιονικών λέγοντας: Η παράδοση αυτή περί του Μεγαρέα Όρσιππου, δημιουργήθηκε
προφανώς για να δικαιολογήσει την γύμνια των αθλητών που πιθανότατα είχε
επικρατήσει από την αρχή. Ο Θουκυδίδης αποδίδει τη συνήθεια της γύμνωσης στους
Λακεδαιμόνιους, ενώ ο Πλάτων στους Κρήτες τους οποίους μιμήθηκαν οι
Λακεδαιμόνιοι...
Έρχεται όμως, ο Φλάβιος Φιλόστρατος (2ος αι.
μ.Χ), καθώς στο συγγραφικό του έργο ‘’ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΝ’’ που ασχολήθηκε ενδελεχές με
το αγώνισμα του δρόμου από την άποψη της τεχνικής του αγωνίσματος και αναφέρει:
Οι δρομείς έτρεχαν πάντοτε με γυμνά πόδια ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΥΜΝΟΙ, στα παλαιότερα χρόνια
φορούσαν ένα περίζωμα μια ποδιά που αργότερα καταργήθηκε. Ο πρώτος που
αγωνίστηκε γυμνός ήταν ο Μεγαρέας Όρσιππος, νικητής στη 15η
Ολυμπιάδα.
Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε πως και το επίσημο διαδικτυακό
πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας και θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ‘’ΟΣΥΣΣΕΥΣ’’,
αναφέρει για το ολυμπιακό αγώνισμα δρόμου:
‘’Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών
Αγώνων ήταν ο δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε και
το όνομά του στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος θεωρούνται διάφορα
μυθικά πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά. Στους
αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και ένα περίζωμα, το
οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα (720
π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και
συνέχισε να τρέχει γυμνός. Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα. Από
τότε και μετά καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί.’’
Θα πρέπει, πάλι, να τονίσουμε πως από τον Όρσιππο και
μετά (όπου επίσημα καθιερώθηκε η γύμνια στους αθλητές) δηλαδή από αυτό το έθος που
επικράτησε περί την γύμνωση των αθλητών προέρχονται οι λέξεις ‘’γυμναστές’’, ‘’γυμνάσιο’’
και ‘’γυμναστική’’.
Η Μεγαρική ιστορία αναφέρει επίσης ότι ο Όρσιππος στη
συνέχεια έγινε ηγέτης του μεγαρικού στρατού και για κάποιο διάστημα επανέφερε
την πόλη Κρομμυώνα (σημερινούς Αγ. Θεόδωρους) ξανά στη Μεγαρίδα χώρα, καθώς παλαιότερα την
είχαν αποσπάσει από την Μεγαρίδα, οι Κορίνθιοι.
Επίσης, υπήρξε επίγραμμα του Σιμωνίδου στους
Δελφούς προς τιμήν του δρομέα Ορσίππου από τα Μέγαρα που αγωνίστηκε για πρώτη φορά γυμνός τη
15η Ολυμπιάδα.
Σημείωση:
(*) (Παυσ. Α’ 44,1.) Κοντά στον Κόροιβο είναι θαμμένος ο
Όρσιππος, που νίκησε σε αγώνα σταδίου στην Ολυμπία τρέχοντας γυμνός, όταν οι
αθλητές συνήθιζαν να φορούν περίζωμα. Λένε ότι αργότερα έγινε στρατηγός ο
Όρσιππος και αφαίρεσε μια έκταση της γειτονικής χώρας. Πιστεύω ότι άφησε
επίτηδες το περίζωμά του να πέσει, επειδή ήξερε ότι ο γυμνός τρέχει γρηγορότερα
από τον ζωσμένο
Βιβλιογραφία:
Παυσανίας ‘’Αττικά’’.
Harwood
Thomas Rev. ‘’Greece Ant;iquities’’ London T. Cabell & W. Davies 1801.
Ηλεκτρονικές πηγές:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου