ΟΙ ΔΙΔΑΧΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (Μέρος 5ον)

Ο Πύρρων ακόλουθος της Μεγαρικής Σχολής.

                                                         Πηγή εικόνας: http://www.philosophy-index.com/pyrrho/ 

Ο Βρύσων ο μαθηματικός (? – 330π.Χ.) αναφέρεται ότι ήταν φιλόσοφος της Μεγαρικής σχολής, μάλιστα συγκαταλέγεται στους μαθητές του Ευκλείδη όπου πιθανόν να έγινε και για κάποιο διάστημα προϊστάμενος της σχολής, λόγο που αναφέρεται στους ‘’εφηβικούς’’ διδασκάλους επιφανών φιλοσόφων του 4^ου π.Χ. αιώ. Για τον Βρύσωνα λίγα είναι γνωστά (1) αναφέρεται όμως στις πλατωνικές επιστολές, από τον Αριστοτέλη, και τον Αθηναίο (Robert Drew Hicks, Diogenes Laertius: Lives of Eminent Philosophers, page 88. Loeb Classical Library).

Κοντά στον Βρύσων μαθήτευσαν: ο φιλόσοφος Πύρρων ο Εφεκτικός(2), ο ιδρυτής του Σκεπτικισμού όπου ήταν ένας από τους φιλοσόφους και λέγεται ότι ακολούθησε τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες του προς την Ανατολή. Επίσης γνωστοί μαθητές του Βρύσωνα και της Μεγαρικής σχολής, υπήρξαν ο Στίλπων, ο Κράτης ο κυνικός, ο Κλεινομάχος ο Θουρίων και ο Θεόδωρος ο άθεος.

Ο Βρύσωνας ήταν ο πρώτος από όλους του αρχαίους μαθηματικούς που πρότεινε το μαθηματικό θεώρημα να τετραγωνιστεί το ενδιάμεσο πολύγωνο, μεταξύ των εγγεγραμμένων και περιγεγραμμένων κανονικών πολυγώνων ενός κύκλου κι όπου αργότερα ασχολήθηκε µε ίδιο θεώρημα, δηλαδή,  ‘’τον τετραγωνισµό του κύκλου’’ ο Αρχιμήδης και οι άλλοι.

Ο Βρύσωνας έγινε μάλιστα, η αιτία όπου κάποιοι μεγαρικοί (όχι άδικα) έγραψαν κατά του Αριστοτέλη. Διότι πρώτος ο Βρύσων θέτοντας το θεώρημα περί του τετραγωνισμού του κύκλου, ο Αριστοτέλης (άγνωστο από τι υποκινούμενος) έγραψε κατά του Μεγαρικού φιλοσόφου τα εξής:  ‘’ὁ δὲ Βρύσωνος ἐριστικός. καὶ τόν μὲν οὐκ ἔστι μετενεγκεῖν ἀλλ' ἢ πρός γεωμετρίαν μόνον, διὰ τό ἐκ τῶν ἰδίων εἶναι ἀρχῶν, τόν δὲ πρός πολλούς, ὅσοι μὴ ἴσασι τό δυνατόν ἐν ἑκάστῳ καὶ τό ἀδύνατον. ἁρμόσει γάρ. ἢ ὡς Ἀντιφῶν ἐτετραγώνιζεν. ἢ εἴ τις μὴ φαίη βέλτιον εἶναι ἀπό δείπνου περιπατεῖν διὰ τόν Ζήνωνος λόγον, οὐκ ἰατρικός. κοινός γάρ. εἰ μὲν οὖν πάντῃ ὁμοίως εἶχεν ὁ ἐριστικός πρός τόν διαλεκτικόν τῷ ψευδογράφῳ πρός τόν γεωμέτρην, οὐκ ἂν ἦν περὶ ἐκείνων ἐριστικός. νῦν δ' οὐκ ἔστιν ὁ διαλεκτικός περὶ γένος τι ὡρισμένον, οὐδὲ δεικτικός οὐδενός, οὐδὲ τοιοῦτος οἷος ὁ καθόλου. οὔτε γάρ ἐστιν ἅπαντα ἐν ἑνί τινι γένει, οὔτε, εἰ εἴη, οἷόν τε ὑπό τὰς αὐτὰς ἀρχὰς εἶναι τὰ ὄντα. ὥστ' οὐδεμία τέχνη τῶν δεικνυουσῶν τινα φύσιν ἐρωτητική ἐστιν. οὐ γὰρ ἔξεστιν ὁποτερονοῦν τῶν μορίων δοῦναι. συλλογισμός γὰρ οὐ γίνεται.’’ (Αριστοτέλου, Περί Σοφιστικών Ελέγχων). Με λίγα λόγια, αρνείται και κατηγορεί κάθε θετικό του Βρύσωνα αλλά παράλληλα αφήνει και αμφιβολίες ότι το θεώρημα για τον τετραγωνισμό είναι του Αντιφών…   

Σημειώσεις:

1^η. Βρύσων, μαθηματικός και φιλόσοφος. Καταγόταν από την Ηράκλεια του Πόντου. Ήταν πατέρας του ιστορικού Ηρόδωρου. Υπήρξε αρχικώς μαθητής του Πυθαγόρα, κατόπιν του Σωκράτη και τέλος του Ευκλείδη του Μεγαρικού. Θεωρείται ότι πρώτος συνέλαβε το πρόβλημα του τετραγωνισμού του κύκλου και πως είναι ο θεμελιωτής της εριστικής διαλεκτικής (Παύλος Χαιρόπουλος. ‘’Σύντομο βιογραφικό λεξικό του Πόντου’’.  Εκδ. Αδελφών Κυριακήδη. 1992)

2η. Ο Πύρρων, ήταν ο ιδρυτής της Σκεπτικής Φιλοσοφικής σχολής, γεννήθηκε στην ΄Ηλιδα, όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενενηντάχρονης ζωής του (360-270 π.Χ.) μαζί με την αδελφή του, τη Φιλίστα, που ήταν μαμή. Έφηβος μαθήτευσε στον Βρύσωνα, μαθηματικό φιλόσοφο της Μεγαρικής σχολής του Ευκλείδη. Αργότερα υπό την επίδραση και του άλλου Μεγαρικού, του Αλεξίνου του Ηλείου, τα μεγαρικά φιλοσοφικά θεωρήματα συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση του δικού του φιλοσοφικού στοχασμού.

Βιβλιογραφία:

Κωνσταντίνος Βουδούρης, ‘’Ο Πυρρώνειος σκεπτικισμός ως γνωστική στάσις και ως τρόπος ζωής’’. Ηλειακαί μελέται 1. 1982

Α. Α.LONG, Η ελληνιστική φιλοσοφία: Στωικοί, Επικούρειοι, Σκεπτικοί. Μετάφραση Σ. Δημόπουλου και Μυρτώς Δραγώνα Μοναχού,εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1990,

Διογένης Λαέρτιος. ‘’ΠΥΡΡΩΝ ΚΑΙ ΤΙΜΩΝ’’. Μετάφραση, σχόλια: Αθανάσιος Τσακνάκης.