Σκίρωνας

Σκιρώνειοι βράχοι. Χαρακτική, 1890.
Πηγή εικόνας:http://www.ebay.co.uk/sch/i.html?_nkw=megara&rt=nc

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Σκίρωνας όχι μόνο δεν ήταν ληστής (όπως έλεγε ο αθηναϊκός μύθος περί του Θησέα), αλλά ήταν ευεργέτης ήρωας της περιοχής, και μάλιστα γιος του βασιλιά των Μεγάρων Πύλαντα. Σύμφωνα με τις αναφορές του παλαιότερού του Σιμωνίδη, τεκμηριώνει αυτήν την άποψη και συνεχίζει πως: ο Σκίρων παντρεύτηκε τη Χαρικλώ, κόρη του Κυχρέως και εγγονή του θεού Ποσειδώνα. Από τον γάμο αυτό γεννήθηκε η Ενδηίδα, η μητέρα τουΤελαμώνα και του Πηλέα.

Ο Σκίρωνας ήρθε σε προστριβή με τον Νίσο όταν ο δεύτερος, μετά τον θάνατο του Πανδίονα, κατέλαβε τον θρόνο της βασιλείας των Μεγάρων. Τελικώς ζήτησαν τη διαιτησία του Αιακού, ο οποίος επιδίκασε στον Νίσο τη βασιλεία και στον Σκίρωνα έδωσε τη διοίκηση του στρατού της Μεγαρίδας χώρας, δηλαδή των έχρισε Στρατηλάτη.

Ο Θησέας σκότωσε τον Σκίρωνα αργότερα, όταν, βασιλιάς πια της Αθήνας, εκστράτευσε κατά της Ελευσίνας. Ο Σκίρων και ο Θησέας ήταν συγγενείς εξ αίματος. Κατόπιν ο Θησέας ίδρυσε τους αγώνες ‘’ Ίσθμια’’ για να εξιλεωθεί επειδή είχε σκοτώσει τον συγγενή του Σκίρωνα.

Η αθηναϊκή άποψη βέβαια, για τον Σκίρωνα, παρουσιάζει άλλη μυθοπλασία. Αναφέρει πως ο Σκίρων ήταν ληστής και τον σκότωσε ο Θησέας κ.τ.λ.  

Ο Θησέας σκοτώνει τον Σκίρων. Πηγή εικόνας: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BA%CE%AF%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82

Όμως ας ασχοληθούμε με την αρχαία ερμηνεία της λέξεως ‘’σκίρον’’ διότι ίσως έτσι καταφέρουμε να αιτιολογήσουμε και να αποδεχτούμε την άποψη του Πλούταρχου περί του Στρατηλάτη της Μεγαρίδας, Σκίρωνα.    

α) Η συνήθης ερμηνεία της λέξεως ‘’σκίρον’’ κατά την αρχαιότητα είναι  "σκληρή λευκή γη" (κι ο γύψος επίσης καλούταν σκίρος).

Ξέρουμε ότι ‘’σκληρή λευκή γη’’ ήταν και παραμένει εκείνος ο φοβερά σκληρός, ο υψηλός τόπος της ανατολικής απόληξης των Γερανείων ορέων που καταλήγει στον Σαρωνικό κόλπο, επί της Μεγαρίδας χώρας, όπου γίνεται τρομακτικός γκρεμός, και ήταν το επικίνδυνο φυσικό πέρασμα που χωρίζει την Μεγαρική πεδιάδα από την Κινέττα, τους Αγίους Θεόδωρους και την Πελοπόννησο. Ονομαζόταν δε από την αρχαιότητα ‘’Σκιρώνιοι βράχοι’’. Δηλαδή ‘’σκληρή άσπρη γη’’ και είναι ακριβώς τέτοια, μια τρομακτική άσπρη, ασβεστολιθική, βραχώδης γης γεμάτη μικρά και μεγάλα σπήλαια.

Εκεί (που ονομάζουμε σήμερα  ‘’περιοχή της Κακιάς Σκάλας’’ στο ΝΑ άκρο των Σκιρωνίδων βράχων συγκεντρώνονται πλήθος σπηλαίων. Στην ίδια περιοχή, ο αυστριακός σπηλαιολόγος Ad. Markovits, ανακάλυψε το 1928, τα πρώτα ίχνη παλαιολιθικού ανθρώπου στην Αττική, που σημαίνει ότι ο παλαιολιθικός άνθρωπος πρωτοκατοίκησε στην περιοχή της Μεγαρίδας.  Τα δύο από τα τρία σπήλαια που ερεύνησε, ο σπηλαιολόγος Ad. Markovits, όμως  έχουν ήδη καταστραφεί µε την διάνοιξη της νέας εθνικής οδού, ενώ το τρίτο, βρίσκεται πάνω από τον παλιό δρόµο Αθηνών- Κορίνθου.  

β) Πάλι, άμεση σχέση με τη λέξη ‘’σκίρον’’ υπήρξε  και η κατ’ εξοχή γυναικεία, πανάρχαια εορτή τα ‘’Σκιροφόρια’’ είτε ‘’Σκίρα’’ που λατρευόταν σε όλη την περιφέρεια της Αττικής καθώς και στη Μεγαρίδα χώρα. Πρόκειται για μια πανάρχαια γυναικεία εορτή καθώς αποκαλύπτετε από τα λόγια του χορού των Θεσμοφοριαζουσών του Αριστοφάνη: "θὰ ἔπρεπε δηλαδή, ἐὰν μία ἀπὸ ἐμᾶς ἄνδρα ὠφέλιμον τῇ πόλει γεννᾷ, ταξίαρχον ἢ στρατηγόν, καποίαν διάκριτην τιμὴν νὰ ἔχει, καὶ τὴν πρωτοκαθεδρίαν νὰ τῆς δίδουν εἰς τὰ Στήνια ἢ τὰ Σκίρα καὶ εἰς ὅλας τὰς ἑτέρας ποὺ ἐκάναμε ἑορτάς" καθώς και από μία αρχαία πειραϊκή επιγραφή:  "...καὶ τὰ Σκίρα καὶ εἰ τινὰ ἄλλην ἡμέραν συνέρχονται αἱ γυναῖκες κατὰ τὰ πάτρια...".

Πιθανολογείται ότι η τελετουργία των Σκίρων αφορούσε ένα τελετουργικό υπέρ της γονιμότητας των αγρών, ίσως και των γυναικών. Γι’ αυτό το σύνολο της εορτής περιελάμβανε λειτουργικό μέρος προς τιμή της Δήμητρας. Μάλιστα συνδεόταν με τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης: "Ὅταν ἡ Κόρη ἀπήχθη ἀπὸ τὸν Πλούτωνα καθὼς συνέλεγε ἄνθη, εἷς χοιροβοσκός, ὁ Εὐβουλεύς, εὐρισκόταν μὲ τὰ ζῷα τοῦ πλησίον τοῦ τόπου ἐκείνου καὶ τὰ ὁποῖα ἔπεσαν εἰς τὸ χάσμα ταυτοχρόνως μὲ τὴν Θεάν. Πρὸς ἀνάμνησιν τούτου αἱ γυναῖκες ἔρριπταν χοιρίδια ἐντὸς τῶν χασμάτων τῆς γῆς τῶν ἀφιερωμένων εἰς Δήμητραν καὶ εἰς Κόρην, τὰ καλούμενα "μέγαρα". Κατόπιν τὰ λείψανά των ἀνείλκυον ἀπὸ τὰ μέγαρα αἱ Ἀντλήτριαι κατὰ τὴν ἑορτὴν τῶν Θεσμοφορίων καὶ τὰ ἀπέθετον ἐπὶ τῶν βωμῶν. Ενώ ο σχολιαστής σημειώνει πως: "…λέγουσι δὲ καὶ δράκοντας κάτω εἶναι περὶ τὰ χάσματα, οὓς τὰ πολλὰ τῶν βληθέντων κατεσθίειν· διὸ καὶ κρότον γίνεσθαι ὅταν ἀντλώσιν αἱ γυναῖκες".

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η ρίψης χοιριδίων και η άντλησή τους δεν γινόταν στην ίδια εορτή, ήταν μια άλλη εορτή, καθώς η απόθεση συνέβαινε λίγους μήνες πριν τη περισυλλογή.  Οι δύο λοιπόν σχετικές αυτές εορτές ήταν τα ‘’Σκίρα’’ και τα ‘’Θεσμοφόρια’’. Η απόθεση θα πρέπει να γινόταν κατά την διάρκεια των Σκιροφορίων και κατόπιν τεσσάρων μηνών στα ‘’Θεσμοφόρια’’ γινόταν η περισυλλογή των χοιριδίων…

Εμείς εδώ, αφήνουμε την ανάλυση και την αιτιολόγηση στο ποιό είναι εκείνο, το αρχαίο ιστόρημα που λέγει την αλήθεια περί του Σκίρωνα (των Μεγαρέων – Πλούταρχου ή των Αθηναίων), στη διάθεση του κάθε μελετητή.   

Βιβλιογραφία:

1)Πλούταρχου, ‘’Παράλληλα’’ ή ‘’Βίοι Παράλληλοι’’ . Βιβλίο:  Α΄, ’’Θησέας’’ και βιβλίο Β΄ ‘’Θησέως και Ρωμύλου Σύγκρισις’’, σελ. 1- 66. Ακόμη, δες τις σελίδες, 149-152, 314.

‘’Οι βίοι παράλληλοι’’. Εν Παρισίοις, εκ της τυπογραφίας Ι. Μ. Εβεράρτου. Χρονολογία ‘’ΑΩΘ’’ (1809).

2)Παυσανίας, ‘’Αττικά’’.

3)Αριστοφάνης, ''Θεσμοφοριάζουσες''.