Εστία θεών Προδομέων.

Το εκκλησάκι της Υπαπαντής στο λόφο Αλκάθου. Στους τοίχους της εκκλησίας, κυρίως στο βόρειο και ανατολικό τμήμα, εντοιχίστηκαν μεγάλοι λίθοι από αρχαίους ναούς, ανεπίγραφα βάθρα αγαλμάτων, τιμητικό ψήφισμα και άλλα που προέρχονταν από ερείπωση αρχαίων οικοδομημάτων. Η φωτογραφία προέρχεται από τον επίσημο ηλεκτρονικό ιστοχώρο του Δήμου Μεγαρέων. http://www.megara.gr

Παυσανίας Αττικά κεφ. 42, στ. 1.:

‘’δείκνυται δὲ καὶ ἑστία θεῶν Προδομέων καλουμένων· θῦσαι δέ σφισιν Ἀλκάθουν λέγουσι πρῶτον, ὅτε τῆς οἰκοδομίας τοῦ τείχους ἔμελλεν ἄρχεσθαι’’.

Μετάφραση:

’’… Δείχνουν εκεί και μια εστία των θεών, οι οποίοι λέγονται Προδομείς. Σ’ αυτούς λένε πως πρώτος θυσίασε ο Αλκάθους όταν επρόκειτο να αρχίσει το χτίσιμο του τείχους’’.  

Πουθενά αλλού στον αρχαίο ελληνικό χώρο είτε σε ξένους τόπους που μετοίκησαν οι Έλληνες την αρχαία εποχή, δεν έχει βρεθεί ή μνημονευτεί παρόμοια εστία (βωμός) για Προδομέους θεούς. Στη πόλη των Μεγάρων υπήρχε εστία όπου οι αρχαίοι Μεγαρείς θυσίαζαν στους θεούς Προδομείς. Ποιοι ήταν αυτοί οι θεοί; Δυστυχώς η αρχαία γραμματεία των Μεγαρέων συγγραφέων (Ηραγόρα και Διευχίδα) δεν υπάρχει κι όπου πιθανόν θα μπορούσε να μας διαφωτίσει επάνω σε τούτο το θέμα, όπως και η γενική αρχαία ελληνική γραμματεία δεν κάνει ουδεμία αναφορά πέρα του Παυσανία που περιηγήθηκε τη πόλη και έγραψε μάλιστα γι’ αυτήν θετικά σχόλια. Όμως καθώς έχει συνδεθεί ο ξεχωριστός αυτός βωμός με τον Αλκάθους και την περιτείχιση των Μεγάρων καθώς και πως βρισκόταν στην αρχαία Αγορά της πόλης, θα πρέπει να ήταν σημαντικές οι αυτές θεότητες για τους Μεγαρείς. Ο William Martin Leake και στο βιβλίο του ‘’Travel in Northen Greece’’ του 1835, κάνει σοβαρό συσχετισμό αυτών των θεοτήτων με τα Παμμώνια Όρη (τις απολήξεις των Γερανείων ορέων στη Μεγαρίδα). Διότι ο Νίκανδρος (Έλληνας μαθηματικός, φαρμακοποιός, γεωπόνος, βοτανολόγος, ιατρός και γραμματικός του 2ου αι. π.Χ.), έγραψε για τα Παμμώνια. Έτσι ο Leake συσχετίζει τη κρήνη των Σιθνιδών και πως ίσως (γράφει) να προμηθευόντουσαν το νερό από τα Παμμώνια Όρη.        

William Martin Leake. ‘’Travel in Northen Greece’’. F.R.S. &C:  In four volumes. VOLL. II. LONDON: J. RODWELL, NEW BOND STREET. 1835 σελ. 394.

On the right hand of the ascent to Alcathoe was the sepulchre of Megareus, near which was the hearth of the Prodomeis (*), or place where Alcathous sacrificed to the deities who assisted him in raising the walls of Megara.

(*)It was probably the same water which supplied the fountain of the Sithnides. The nearest heights appear from Nicander to have been called the Pammonides, or Pammonia.

Ελεύθερη μετάφραση από το βιβλίο του William Martin Leake:

 Στη δεξιά πλευρά της ανόδου προς την ακρόπολη του Αλκάθου ήταν ο τάφος του Μεγαρεύς, πλησίον της οποίας ήταν η εστία των  Προδομείς (*), ή ο τόπος όπου ο Αλκάθος θυσίασε στους θεούς και που τον βοήθησαν να χτίσει τα τείχη  των Μεγάρων.

Σημείωση του Leake στο τέλος της 394 σελίδας:

(*) Ήταν ίσως το ίδιο νερό που προμήθευε τη κρήνη των Σιθνιδών. Διότι τα πλησιέστερα ύψη φαίνεται από τον Νίκανδρος να έχουν κληθεί οι Παμμωνίδες είτε Παμμωνία.

Και αυτά γράφει ο Νίκανδρος ο Κολοφώνιος για τα Παμμωνία Όρη:

‘’Οι μεν υπό Σκύρωνος όρη Παμμώνια τ’ αιπη’’. Νίκανδρος. Θηριακά. V. 124.

‘’Τείχεά τε προλιπόντες υπέρ Παμμωνίδας όχθας Εσσύμενοι Μεγαρήες ενευνάσσαντο δόμοισι’’. Θηβαϊκά. Ap. Scoll. In V. Θηριακά. 214.

Τα Θηριακά, είναι ποίημα του Νίκανδρου σε δακτυλικό εξάμετρο, αποτελούμενο από 958 στίχους. Περιγράφεται η φύση δηλητηριωδών ζώων και τις επιδράσεις των δηλητηρίων τους που προκαλούν, καθώς και τα αντίστοιχα αντίδοτα. Περιγράφει 14 είδη ιοβόλων ερπετών. Στο ίδιο έργο αναγράφονται 125 φυτά. Είναι ο πρώτος αρχαίος Έλληνας που αναφέρει την ιατρική χρήση των βδελλών.

Βιβλιογραφία:

Μονή Ιβήρων - Άγιο Όρος: Χειρόγραφος Κώδιξ Ιβηρητικός (Codex Ibereticus) 15ος αιώνας, τμήμα ευρύτερου κώδικα με τον γενικό τίτλο "Ιατρικά". Περιλαμβάνει 2 έργα: "Παράφρασις αλεξιφαρμάκων Νικάνδρου" υπό Ευτεκνίου, σοφιστού και Διοσκουρίδου "Περί ύλης ιατρικής".

William Martin Leake. ‘’Travel in Northen Greece’’. F.R.S. &C:  In four volumes. VOLL. II. LONDON: J. RODWELL, NEW BOND STREET. 1835 σελ. 394.

Nicander ed. and tr. A. S. F. Gow, A. F. Scholfield. Cambridge: Cambridge University Press, 1953.

W. Vollgraff. Nikander und Ovid (Groningen, 1909 ff.).