Τριποδίσκοι, Νίσσα, Μέγαρα (10ον).

Αρχαία οχυρωματικά τείχη, από τη Μεγαρική οδό Ευπαλίνου, αρ. 59. Σε αυτή τη φωτογραφία, παρατηρούμε δύο περιόδους οχύρωσης: την Μυκηναϊκή (πιθανόν, οχύρωση Αλκάθοου) και την μεταγενέστερη που αναπτύσσεται επάνω στους μυκηναϊκούς κυκλώπειους ογκόλιθους.

Πηγή εικόνας:  από τη σελίδα του facebook, ‘’Μεγαρίδα-Αρχαία-Μεγαρίς-Χώρα’’

Δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί, πόσο χρόνο διήρκησε η υποτέλεια των Μεγάρων και της Αθήνας, από τους Κρήτες (Μινωίτες). Οι αναφορές όμως, των πανάρχαιων μύθων, μας βοηθούν να συμπεραίνουμε πως αυτό το χρονικό διάστημα δεν θα πρέπει να ήταν μεγάλο. Διότι, οι Αχαιοί (Μυκηναίοι) είχαν αρχίσει να εμφανίζουν τη δύναμή τους εκείνη την εποχή και σιγά- σιγά να καταλάμβαναν τις κτίσεις των Κρητών.

Την ίδια κατάσταση παρουσιάζει και η Αττική καθώς περνάει στον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Το γνώρισμα της Μυκηναϊκής εποχής εμφανίζεται από την ξεχωριστή και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που παρουσιάζει καθώς και στην εξουσία των βασιλιάδων. Έτσι, από τη μυκηναϊκή αρχιτεκτονική είναι γνωστές οι οχυρές ακροπόλεις, που περιλάμβαναν  ανάκτορα, και ταφικά μνημεία.  

Στα Μέγαρα, ο Αλκάθοος, αναλαμβάνει την εξουσία και αμέσως ιδρύει την οχυρωμένη  Ακρόπολη στον διπλανό (δύδιμο) λόφο της Καριάς που ήταν η πανάρχαια Ακρόπολη και πιθανόν να είχε καταστραφεί.  Ο Μεγαρικός μύθος αναφέρει ότι ο Αλκάθοος με τη βοήθεια του Απόλλωνα και της Άρτεμης, σκότωσε το λιοντάρι στον Κιθαιρώνα ( Παυσ. Α΄. 41, 3) ‘’Κοντά στο μνήμα του 'Ύλλου βρίσκεται ναός της Ίσιδας και δίπλα σ' αυτόν του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Λένε ότι τον έχτισε ο Αλκάθους, όταν σκότωσε το λεγόμενο Κιθαιρώνιο λιοντάρι’’. 

Και τούτη, η μυθολογική αναφορά, σαφέστατα μας δείχνει πως με την βασιλεία του Αλκάθοου, στα Μέγαρα, επήλθαν σημαντικές αλλαγές σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις και δομές της πανάρχαιας πόλις.

Ιδρύει και οχυρώνει την νέα Ακρόπολη, εισάγει την λατρεία του Απόλλωνα και της Άρτεμις, παραχωρείτε η αρχηγεία του στρατού στον πρωτότοκο γιό του Τίμαλκο, ( Παυσ. Α΄. 41, 3) ‘’Ο μεγαλύτερος γιος του βασιλιά Τίμαλκος είχε ήδη σκοτωθεί από τον Θησέα, όταν εκστράτευσε στην Άφιδνα με τους Διόσκουρους’’.    

Οι σύγχρονοι ιστορικοί από τα αρχαιολογικά ευρήματα, την γραμμική Β, και με τις πολύχρονες μελέτες τους έχουν καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Έτσι, ο ανώτατος άρχοντας ενός μυκηναϊκού βασιλείου ήταν ο (wa-na-ka ) ἄναξ. Η εξουσία του δεν στηριζόταν σε προσωποπαγές δίκαιο και δυναστικές γενεαλογίες, αλλά στην ικανότητά του να ρυθμίζει την αναδιανομή προϊόντων και υπηρεσιών στα όρια του βασιλείου του, να οργανώνει πλούσια συμπόσια με πάνδημη συμμετοχή και να εξασφαλίζει την εύνοια των θεών με την οργάνωση και διεξαγωγή της λατρείας. Υπάρχουν μάλιστα, μαρτυρίες ότι του αναγνωριζόταν θεϊκή υπόσταση. Ο βασιλιάς δεν φαίνεται να διεκδικούσε κύρος με την απόδοσή του στο πεδίο της μάχης (όπως οι ομηρικοί ή οι μακεδόνες βασιλείς αργότερα). Η αρχηγία του στρατού ήταν υπόθεση ενός άλλου ανώτατου αξιωματούχου, του ra-wa-ke-ta («αρχηγός του λαού», από το λαός + ἄγω), που εμφανίζεται δεύτερος στην ιεραρχία. Αυτό εξηγεί και την σημαντική ιδιομορφία των μυκηναϊκών βασιλείων, η αδιαφορία των αρχείων και της τέχνης για τον άνακτα ως άτομο, για το όνομα, την ιστορία και τη γενεαλογία του.

Έτσι, ο μύθος για τον Αλκάθοο, ίσως να ταυτίζεται με την εισαγωγή του Μυκηναϊκού πολιτισμού στα Μέγαρα.

Συνεχίζεται…

Πηγές:

Παυσ. Α΄. 41, 3

Η. Μανιατέας - Ι. Τεγόπουλος (εκδ.), Ιστορία των Ελλήνων Ι. Προϊστορικοί χρόνοι, Εκδόσεις Δομή Α.Ε.: Αθήνα.

O.T.P.K. Dickinson, ’’Η προέλευση του μυκηναϊκού πολιτισμού’’. Μετάφραση Αθ. Παπαδόπουλος, Ινστιτούτο του Βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα. Αθήνα 1999

Κ. Δημακοπούλου, ‘’Ο Μυκηναϊκός Κόσμος’’. Πέντε αιώνες πρώιμου ελληνικού πολιτισμού. 1600-1100 π.Χ., Αθήνα 1988