Ο μάντης-ιατρός Πολυίδος.

Μεγάλος μέρος της ιστορικής παράδοσης, των αρχαίων Μεγαρέων, έφθασε ως τις ημέρες μας (μέσω του Παυσανία ) και αναφέρει ο Παυσανίας (1), για έναν ακόμη μάντη-ιατρό που κατάγεται απευθείας από τη γενιά του Μελάμποδα τον Πολυείδη (γραφή Πολυίδη).

Τούτος ο μάντης – ιατρός της αρχαιότητας, σχετίζεται άμεσα με το ναό του Διονύσου στη πόλη των Μεγάρων. Μέσα στο ναό υπήρχε άγαλμα που το ονόμαζαν ‘’Διόνυσος Δασύλλιος’’ και ήταν αφιερωμένο από τον Ευχήνορα, γιο του Κοιράνου και εγγονό του Πολυίδου. Ενώ δίπλα από την είσοδο του ίδιου ναού υπήρχε το μνήμα των θυγατέρων του Πολυίδου, της Αστυκράτειας και της Μαντώς.

Ο Πολυίδης έγινε πανελληνίως γνωστός με δύο κατορθώματά του. Το ένα είναι ότι βοήθησε τον Βελλεροφόντη να δαμάσει τον Πήγασο και το άλλο ότι ανέστησε τον νεαρό Γλαύκο, γιό του Μίνωα, από την Μινωική παράδοση(2) . Μάλιστα ο Πολυίδης είχε βρεθεί στα Μέγαρα για να εξαγνίσει τον Αλκάθοο για τον φόνο του γιου του, του Καλλίπολι. Ενώ ο Όμηρος αναφέρει ότι Πολύιδος ονομαζόταν ο πατέρας του Ευχήνορα, του πολεμιστή που σκότωσε ο Πάρις στον Τρωικό Πόλεμο.

Σημειώσεις:

1. Αρχαίο κείμενο: (Παυσ. Αττ . 43, 5).  παρὰ δὲ τὴν ἔσοδον τὴν ἐς τὸ Διονύσιον τάφος ἐστὶν Ἀστυκρατείας καὶ Μαντοῦς· θυγατέρες δὲ ἦσαν Πολυίδου τοῦ Κοιράνου τοῦ Ἄβαντος τοῦ Μελάμποδος ἐς Μέγαρα [δ᾽] ἐλθόντος Ἀλκάθουν ἐπὶ τῷ φόνῳ τῷ Καλλιπόλιδος καθῆραι τοῦ παιδός. ᾠκοδόμησε δὴ καὶ τῷ Διονύσῳ τὸ ἱερὸν Πολύιδος καὶ ξόανον ἀνέθηκεν ἀποκεκρυμμένον ἐφ᾽ ἡμῶν πλὴν τοῦ προσώπου· τοῦτο δέ ἐστι τὸ φανερόν. Σάτυρος δὲ παρέστηκεν αὐτῷ Πραξιτέλους ἔργον Παρίου λίθου. τοῦτον μὲν δὴ Πατρῷον καλοῦσιν· ἕτερον δὲ Διόνυσον Δασύλλιον ἐπονομάζοντες Εὐχήνορα τὸν Κοιράνου τοῦ Πολυίδου τὸ ἄγαλμα ἀναθεῖναι λέγουσι. 

Μετάφραση: (Παυσ. Αττ . 43, 5). Δίπλα στην είσοδο του Διονυσίου βλέπεις τον τάφο της Αστυκράτειας και της Μαντώς· ήταν θυγατέρες του Πολυίδου, γιου του Κοιράνου, γιου του 'Αβαντα, γιου του Μελάμποδα, ο οποίος είχε έρθει στα Μέγαρα για να εξαγνίσει τον Αλκάθουν από τον φόνο του γιου του, του Καλλίπολι. Ο Πολύιδος έχτισε το ιερό του Διονύσου και αφιέρωσε ξόανο που σήμερα είναι κρυμμένο, εκτός από το πρόσωπο αυτό μόνο φαίνεται. Εκεί δίπλα υπάρχει Σάτυρος από μάρμαρο της Πάρου, έργο του Πραξιτέλη. Αυτόν τον λένε Πατρώο και το άλλο άγαλμα του Διονύσου με την επωνυμία Δασύλλιος λένε ότι το είχε αφιερώσει ο Ευχήνορας, γιος του Κοιράνου και εγγονός του Πολυίδου.

2. Περίφημος μάντης της Αρχαιότητας, δισέγγονος του Μελάμποδα και γιος του Κοιρανού. Δύο κατορθώματά του είναι πολύ γνωστά: Το ένα είναι ότι βοήθησε τον Βελλεροφόντη να δαμάσει τον Πήγασο και το άλλο ότι ανέστησε τον νεαρό Γλαύκο. Αυτό το τελευταίο θα το κατάφερνε όποιος μπορούσε να περιγράψει το χρώμα μιας αγελάδας του κοπαδιού του Μίνωα, το χρώμα της οποίας άλλαζε τρεις φορές τη μέρα. Ο Μίνωας κάλεσε τότε τους ικανότερους ανθρώπους του και τους ζήτησε να περιγράψουν το χρώμα του θαυμαστού αυτού ζώου. Ο Πολύιδος είπε πως το ζώο αυτό είχε το χρώμα του μούρου: άσπρο στην αρχή (άγουρο), κόκκινο αργότερα και τελικά μαύρο (ώριμο). Ο Μίνωας έκλεισε τότε τον Πολύιδο κάπου μαζί με το πτώμα του Γλαύκου και τον διέταξε να ξαναδώσει τη ζωή στον γιο του. Καθώς ο Πολύιδος καθόταν δίπλα στο πτώμα, είδε να προχωρά προς αυτό ένα φίδι, φοβήθηκε μήπως το φάει ή το βλάψει και το σκότωσε. Λίγο αργότερα όμως φάνηκε δεύτερο φίδι που, βλέποντας το πρώτο νεκρό, έφυγε για να επιστρέψει σε λίγο έχοντας στο στόμα του ένα χόρτο, με το οποίο άγγιξε το νεκρό φίδι και αμέσως αυτό αναστήθηκε. Ο Πολύιδος άρπαξε τότε το χόρτο, άγγιξε με αυτό τον νεκρό Γλαύκο και αυτός αναστήθηκε. Ο Μίνωας όμως δεν έμεινε ευχαριστημένος και πριν αφήσει τον Πολύιδο να επιστρέψει στην πατρίδα του, του ζήτησε να μάθει την τέχνη στον Γλαύκο. Ο Πολύιδος υπάκουσε, αλλά φεύγοντας έφτυσε στο στόμα του Γλαύκου, κάνοντάς τον να ξεχάσει όλα όσα είχε μάθει.

Πηγές:

Απολλόδωρος (ψεύδo) Βιβλιοθήκη Γ' 3,1,2.

Παυσανίας. Αττικά . 43, 5

Ιωάννη Κακαβούλια: «Ελληνική Γραμματολογία (αρχαία και βυζαντινή)», εκδ. Νικόδημος, Αθήνα

Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969

Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Χάρη Πάτση