Από τον Υπερίονα, τον τελευταίο βασιλιά των Μεγάρων, στη κυβέρνηση των Αισυμνητών.

Με το όνομα Υπερίων (*), ο Παυσανίας, αναφέρει ότι ήταν ο τελευταίος βασιλιάς των Μεγάρων. Ήταν γιος του Αγαμέμνονα και τον σκότωσε ο Σανδίονας για την πλεονεξία και την κυβερνητική αυθαιρεσία του.

Οι Μεγαρείς, μετά το φόνο του βασιλιά, έλαβαν την απόφαση να μην επιτρέψουν πια σε έναν μόνο να διήκει  τη χώρα τους, αλλά οι αποφάσεις για τα κοινά, να προέρχονται από τους εκλεγμένους άρχοντες της Μεγαρίδας.  
Μάλιστα έστειλαν και στο μαντείο αντιπροσωπία υπό τον Αίσυμνο (τον πιο σεβαστό σε όλους τους Μεγαρείς), για να ρωτήσουν το θεό με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να ευημερήσουν.  Το μαντείο απάντησε ότι θα ευημερήσουν αν οι αποφάσεις για τα συμφέροντα της πόλης/κράτος τους ήταν προϊόν του αποτελέσματος της πλειοψηφίας.
Οι Μεγαρείς δέχτηκαν το χρησμό και αποφάνθηκαν ότι θα πρέπει να συμμετάσχουν και οι νεκροί ήρωες. Τότε έφτιαξαν κτίσμα συμβουλίου/Βουλευτηρίου (δηλαδή ένα υποτυπώδες σύστημα πρώιμης Βουλής, μια οι άρχοντες των Μεγάρων αντιπροσώπευαν και τις πολίχνες της Μεγαρίδας χώρας), έτσι ώστε ο τάφος, των ηρώων τους, ήταν μέσα σε αυτό το κτίσμα. Και εκεί λάμβαναν τις όποιες σημαντικές αποφάσεις για την χώρα από κοινού.

Η ανασκαφείσα αρχαία Αγορά της πόλεως των Μεγάρων λίγο πριν τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο από τους Ιω. Θρεψιάδη και Ιω. Τραυλό.

Τούτα λέγει η αναφορά του περιηγητή Παυσανία…
Όμως τα αρχαϊκά χρόνια (8ος – 6ος π.Χ. αι.) ήταν για τις περισσότερες πόλεις - κράτη του Ελλαδικού χώρου, περίοδος που διακρινόταν από κοινωνική ρευστότητα, αστάθεια και ανατροπές στο πολιτικό πεδίο. Στην ίδια κατάσταση βρισκόταν και η Μεγαρίδα χώρα.
Τελευταίος βασιλιάς στη πόλη - κράτος Μέγαρα, αναφέρετε ο Υπερίωνας. Κατόπιν με την δωρική εποίκηση της χώρας (11ος -10ος π.Χ. αι.), συναντούμε και στη Μεγαρίδα τη διακυβέρνηση των Αισυμνητών. Καθώς  αυτούς τους αιώνες της αρχαϊκής εποχής, τη γεμάτη από οικονομικές, πολεμικές και κοινωνικές κρίσεις να εγκαθίσταται για μακρύ χρόνο, έως την ανατροπή του αυτού ‘’πολιτεύματος’’ από τον Θεαγένη τον Νισαίο. 
Έτσι κατά τον 8ο αι. π.Χ. οι ελληνικές πόλεις/κράτοι αναθέτουν τη διακυβέρνηση τους στους Αισυμνήτες. Η λέξη ουσιαστικά σημαίνει (μέμνηται την Αισαν), δηλαδή αυτός που κατά την άσκηση της εξουσίας λαμβάνει υπόψη του τον συμπαντικό νόμο της ισότητας/θανάτου και κατά συνέπεια έχουμε ίση αντιμετώπιση και μεταχείριση των κυβερνώμενων ενώπιον του νόμου. 
Η Αίσα (η Μοίρα Άτροπος) ήταν αρχέγονη ελληνική θεότητα, η οποία εκφράζει την ιδέα ‘’της ισότητας’’ όλων των όντων ενώπιον του συμπαντικού νόμου που τον προσωποποιεί ο παντεπόπτης ‘’πατήρ ανδρών τε θεών τε’’ Δίας. Το όνομα της, άλλωστε, προέρχεται ετυμολογικά από τη λέξη ‘’ίσος’’. Η Άτροπος/Αίσα διένεμε σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη τη φυσική της μοίρα (τον θάνατο), αλλά και τα όρια της ως πνευματικής και ηθικής παρουσίας. Κανένας δεν μπορεί να υπερβεί τα ανθρώπινα όρια, κανείς δεν μπορεί να γίνει θεός ή, να αποφύγει το θάνατο. Αυτός είναι ο ακατάλυτος συμπαντικός νόμος της ισότητας επί των ανθρωπίνων. Στην ελληνική αντίληψη, ωστόσο, αυτή η ισότητα επεκτείνεται και έναντι των ανθρωπινών νόμων. Για αυτό κάθε παράβαση, κάθε αποδοχή ανισότητας, αποτελεί παράβαση προς τη θεά Αίση και της νομοτέλειας του σύμπαντος. 
Οι  Αισυμνήτες ασκούσαν την εξουσία με περιορισμούς ‘’τα των Ελλήνων νόμιμα’’ στις αγορές έκφραζαν τη γνώμη του,ς συναποφάσιζαν για διάφορα θέματα με το λαό και επίλυαν τις διαφορές καταστάσεις σύμφωνα με τους νόμους.
Οι Αισυμνήτες ακόμη, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά ήταν εκλεγμένοι από τον λαό και υποχρεωμένοι να απονέμουν το δίκαιο με βάση την ισότητα και όχι με υπέρβαση ή, προνομιακή μεταχείριση.
Στον Όμηρο ( Οδύσσεια θ.255) η λέξη συναντάται με τη σημασία του "αγωνοδίκη", δηλ. αυτού που επιβλέπει τους αγώνες.
O Αριστοτέλης αναφέρει την Αισυμνητεία ως μία κατάσταση μεταξύ βασιλείας και τυραννίας και την ονομάζει "αιρετή τυραννίδα". Την ίδια γνώμη έχει και ο Θεόφραστος.
Ο Αισυμνήτης τέλος, έπρεπε να ήταν ανεπίληπτος. Ώστε σαν ηγέτης που θα αναλάμβανε τέτοιες ευθύνες έπρεπε να είχε πολλαπλές ικανότητες με απόλυτη κοινωνική αποδοχή και καταξίωση. Να είχε βαθιά πνευματικότητα κι αναγνωρισμένο ηθικό και κοινωνικό κύρος, ακέραιο χαρακτήρα, αλλά και η προσωπικότητά του να ενέπνεε βεβαιότητα ότι δεν θα εκμεταλλεύονταν την ευκαιρία για να γίνει δικτάτορας στον τόπο του εις το διηνεκές. Αμέσως μετά την δρομολόγηση των μέτρων και αποφάσεων και την ομαλοποίηση των κοινωνικών/πολιτικών πραγμάτων ο Αισυμνήτης είχε υποχρέωση να επαναφέρει τη χώρα σε ''Δημοκρατική'' σταθερή διακυβέρνηση παραδίδοντας τις εξουσίες σε εκλεγμένους πολιτικούς. Οι Αισυμνήτες πάντα λογοδοτούσαν στο λαό και δεν ήταν ασύδοτοι. Και προ πάντων η εξουσία τους διαρκούσε όσο το πρόβλημα δεν είχε επιλυθεί. Η αναστολή του πολιτεύματος και οι έκτακτες εξουσίες τις οποίες τους ανέθεταν ήταν άλλωστε μια προσωρινή κατάσταση.

Σημείωση:

(*) Κείμενο:

(Παυσ. Αττικά 43,3.)  ‘’….τὸ δὲ Αἰσύμνιον καλούμενον μνῆμα ἦν καὶ τοῦτο ἡρώων. Ὑπερίονος δὲ τοῦ Ἀγαμέμνονος— οὗτος γὰρ Μεγαρέων ἐβασίλευσεν ὕστατος—τούτου τοῦ ἀνδρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ Σανδίονος διὰ πλεονεξίαν καὶ ὕβριν, βασιλεύεσθαι μὲν οὐκέτι ὑπὸ ἑνὸς ἐδόκει σφίσιν, εἶναι δὲ ἄρχοντας αἱρετοὺς καὶ ἀνὰ μέρος ἀκούειν ἀλλήλων. ἐνταῦθα Αἴσυμνος οὐδενὸς τὰ ἐς δόξαν Μεγαρέων δεύτερος παρὰ τὸν θεὸν ἦλθεν ἐς Δελφούς, ἐλθὼν δὲ ἠρώτα τρόπον τίνα εὐδαιμονήσουσι· καί οἱ καὶ ἄλλα ὁ θεὸς ἔχρησε καὶ Μεγαρέας εὖ πράξειν, ἢν μετὰ τῶν πλειόνων βουλεύσωνται. τοῦτο τὸ ἔπος ἐς τοὺς τεθνεῶτας ἔχειν νομίζοντες βουλευτήριον ἐνταῦθα ᾠκοδόμησαν, ἵνα σφίσιν ὁ τάφος τῶν ἡρώων ἐντὸς τοῦ βουλευτηρίου γένηται.’’

Μετάφραση:

(Παυσ. Αττικά 43,3. ) "…και το άλλο, το λεγόμενο Αισύμνιο μνήμα, ανήκει και αυτό σε ήρωες. Όταν ο Υπερίονας, γιος του Αγαμέμνονα - ο τελευταίος βασιλιάς των Μεγαρέων- δολοφονήθηκε από τον Σανδίονα εξαιτίας της αλαζονείας και της απληστίας του, οι πολίτες αποφάσισαν να μην αφήσουν ποτέ πια στην εξουσία μονάχα έναν άνδρα, αλλά να έχουν εκλεγμένους άρχοντες, που ο ένας να ακούει τον άλλο. Τότε ο Αίσυμνος, ο πιο σεβαστός απ' όλους τους Μεγαρείς, πήγε στους Δελφούς και ρώτησε τον θεό με ποιο τρόπο θα ευημερούσαν. Ο θεός έδωσε χρησμό που έλεγε, μεταξύ άλλων, πως οι Μεγαρείς θα ευημερούσαν μόνο αν έπαιρναν τις αποφάσεις τους με την πλειοψηφία. Επειδή νόμισαν ότι αυτός ο χρησμός αναφερόταν στους νεκρούς, έχτισαν το βουλευτήριο τους εκεί, για να περικλείει το βουλευτήριο και τον τάφο των ηρώων.’’