ΜΕΓΑΡΙΔΑ ΧΩΡΑ (Τελευταίο)

Η επιστροφή των Διοσκούρων στο πατρικό τους σπίτι. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας π. 530 π.Χ. Βατικανό, Museo Gregoriano Etrusco.

Η Μεγαρίδα χώρα υπό την εξάπλωση πλέον των Δωριέων, γνώρισε μεγάλη άνθιση στις αποικίσεις του δεύτερου Ελληνικού αποικιοκρατικού κύματος, 8^ος αι. π.Χ. – 7^ος αι. π.Χ.(1). Ενώ αντίθετα παρουσιάζεται συρρίκνωση της εδαφικής της κυριότητας. Στους αμέσως επόμενους αιώνες οι Δωριείς ήρθαν σε σύγκρουση με τους γείτονες τους. Όπου το κράτος της Κορίνθου κατέλαβε τις όμορες του Μεγαρικές κώμες: Οινόη, Περαία, Σχινούς, Θέρμες, Σιδούς και την Κρομμυωνία. Και επιπλέον την ίδια εποχή γίνονται πολεμικές ενέργειες από το κράτος της Αθήνας ώστε αποσπάσουν μερικώς τα εδάφη της Ελευσίνας περίπου στα μέσα του 7ου αι. π.Χ.. ‘Έτσι, στην Ελευσίνα η λατρεία της θεάς Δήμητρας, από μια τοπική αγροτική εορτή (όμοια με την λατρεία των Μεγαρέων), αποκτά ένα πανελλήνιο χαρακτήρα. Στα χρόνια του Σόλωνα (αρχές 6ου αι. π.Χ.) η Ελευσίνα προσαρτάται οριστικά στην Αθήνα και τα Ελευσίνια Μυστήρια καθιερώνονται ως Ιωνική Αθηναϊκή εορτή. Την εποχή μάλιστα του Πεισίστρατου (550-510 π.Χ.) το ιερό και η πόλη, δυτικά του λόφου, περιβάλλονται από ισχυρό τείχος με πύργους. Το ίδιο συμβαίνει και με το νησί Σκίρα (Σαλαμίνα) που το αποσπούν από τη Μεγαρική χώρα, πάλι με την παρότρυνση του Σόλωνα, οι Αθηναίοι.

Η διακοπή της λατρείας στα ανακτορικά ιερά φαίνεται ότι ώθησε προς την κατεύθυνση νέων υπαίθριων λατρευτικών κέντρων, με παράλληλη ανάπτυξη της ηρωικής λατρείας. Αυτή την περίοδο οριστικοποιούνται και οι πυρήνες των ελληνικών, μυητικών μυστηριακών λατρειών, όπως της Δήμητρας, η οποία αρχικώς είχε περιθωριακό και μη ελεγχόμενο από το κράτος χαρακτήρα. Εδώ φαίνεται καθαρά η προϊστορική πηγή της ελληνικής λατρείας στην ανάγκη ελέγχου της σοδειάς και της ετήσιας βλάστησης με τη βοήθεια συμπαθητικής μαγείας, με προσπάθεια δηλαδή να ελεγχθεί ο ημερολογιακός ή ο καθημερινός ηλιακός κύκλος μέσω συμβολικής μυθολογικής και τελετουργικής αναπαράστασής του, ή ακόμα και σε σαμανιστικές πρακτικές.

Η ολύμπια θρησκεία των Δωριέων βρήκε στη Μεγαρίδα ένα εύκολο και προσοδοφόρο έδαφος αιτία των πολλών μεμονωμένων οικισμών , κώμες (2). Ο Δίας, η Δήμητρα, ο Διόνυσος και οι Διόσκουροι αντικαθιστούν τις παλαιότερες θεότητες της Γεωμετρικής εποχής.

Στο ύψωμα του ‘’Ντούσκουρι Βράχο’’ υπάρχουν αρχαία λείψανα μεγάλου κυκλικού κτηρίου με κυκλώπεια τοιχοδομία και παραπέμπει σε ιερό των Διόσκουρων (οι Δίδυμοι δωρικοί Θεοί των Ελλήνων).  Άγνωστο στους ιστορικούς – αρχαιολογικούς κύκλους. Τα Διοσκούρεια ήταν γιορτή προς τιμή των Διοσκούρων, του Κάστορα και του Πολυδεύκη, που γινόταν σε πολλές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας με γυμνικούς αγώνες και θυσίες. Ιδιαίτερα τα γιόρταζαν με τιμές οι Δωρικές πόλεις.

Σκηνή μύησης των Διόσκουρων και του Ηρακλή στα Ελευσίνια μυστήρια (επώνυμο αγγείο), Διόνυσος-Πλούτος-Ήφαιστος
Κωδωνόσχημος κρατήρας, ύψος 51,4 εκ. διάμετρος 50,7 εκ. 380-360 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο, F68

                                                                         

Σημείωσεις:

(1) Οι Μεγαρικές αποικίες στην Ανατολή και την Δύση ήταν το αποτέλεσμα της συρρίκνωσης του εδάφους της Μεγαρίδας και που φυσικά θα πρέπει να παρουσίασε υπερπληθυσμό. Έτσι ανακούφιζαν τον υπόλοιπο πληθυσμό και αυτές χαρακτηρίζονται ως  εκούσιες αποικίες. Κατά κύριο λόγο όμως δημιουργούνταν προκειμένου να εξασφαλίσει  " το μητροπολιτικό κράτος" της Μεγαρίδας τους φυσικούς πόρους και καλές σχέσεις με ξένα κράτη.

(2) Εκτός των γνωστών πολιχνών της αρχαίας Μεγαρίδας, υπάρχουν και κάποιες ‘’άγνωστες’’ που ακόμα δεν έχουν ταυτοποιηθεί. Ίχνη σηµαντικών κομών αγρο-κτηνοτροφικού χαρακτήρα έχουν εντοπιστεί και στα δύο οροπέδια των Βαθυχωρίων . Κοντά στο εκκλησάκι του Ταξιάρχη υπάρχουν ίχνη αρχαίας οικιστικής εγκατάστασης µε αναλληµατικούς τοίχους, δεξαµενές νερού, διάσπαρτα θεµέλια τοίχων και όστρακα από τον 7^ο αι π.Χ. µέχρι τον 5^ο αι µ.Χ. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο επάνω σε αρχαίο ιερό είτε ναό.

Στις δύο κοιλάδες που οριοθετούνται από τις κορυφές του Πατέρα, τον Μικρό και Μεγάλο Κρύφτη, διατηρούνται επίσης οικοδοµικά κατάλοιπα που χρονολογούνται από την Αρχαϊκή εποχή µέχρι τα νεώτερα χρόνια.  Από την παρουσία συστήµατος δεξαµενών νερού και καναλιών κυρίως στον Μεγάλο Κρύφτη φαίνεται η µέριµνα για τη περισολλογή και υδροδοσία στις κώμες και τις οχυρές θέσεις που υπάρχουν παντού.  Επίσης στη βόρεια πλευρά του Μικρού Κρύφτη βρίσκουµαι ίχνη αρχαίας αγροικίας και λίγο νοτιότερα θεµέλια τοίχων και δεξαµενή ρωµαικών χρόνων.

Οι γνωστές Μεγαρικές πολίχνες ήταν µε σημαντικότερες τις Παγές (Αλεποχώρι) τα Αιγόσθενα (Πόρτο Γερµενό) και τη Νισαία που διέθεταν ασφαλή λιµάνια και καλλιεργήσιµες εκτάσεις.  Επίσης άλλες γνωστές Μεγαρικές κώµες ήταν η Πάνορµος, η Ερένεια, ο Τριποδίσκος, η Κυνόσουρα,  η Αίγειρος, η Άρις, η Άλυκος και η Γεράνεια ενώ όλη η ορεινή περιοχή ήταν διάσπαρτη από µικρότερους οικισµούς. 

                                                                       ΤΕΛΟΣ