ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (1676 – 1897) Μέρος τρίτο.

Το άγαλμα του Διονύσου με τον Σάτυρο που βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης και είναι σχεδόν πανομοιότυπο με το Μεγαρικό σύμπλεγμα που πήρε στην Αγγλία ο Τζόουνς καθώς παρουσιάζει πάρα πολλές ομοιότητες τόσο στην κίνηση, στο θέμα αλλά και στο Σάτυρο,που ακουμπά ο Βάκχος στους ώμους του... 

Ερώτ.: Κ. Γκίνη στις σελίδες 82 – 84, του συγκεκριμένου βιβλίου υπάρχει μια πολύ τραγική αναφορά του Hughes Thomas Smart που περιηγήθηκε στα Μέγαρα το 1813. Εκεί διαβάζομαι ότι ο H. G. Smart γράφει για κάποιον κ. Τζόουνς, μέλος του Σεντ Τζωνς κολεγίου του Καίμπριτζ, καθώς έκανε μία παράνομη ανασκαφή (νοτιοανατολικά της Ακροπόλεως του Αλκάθοου) και κατά πάσα πιθανότητα να ήταν στο αρχαίο ιερό του Διονύσου, που είχε κτίσει και αφιερώσει στη πόλη των Μεγάρων ο απόγονος του Μελάμποδα, ο ιατρός Πολυίδης(1). Ο Τζόουνς βρίσκει, όπως αναφέρει ακριβώς ο H. G. Smart:  ‘’ένα εξαίσιο μαρμάρινο σύμπλεγμα που παρουσιάζει νεαρό τον Βακχο (Διόνυσο) να στέκεται όρθιος, με το ένα χέρι ακουμπισμένο στους ώμους ενός Φαύνου (Σάτυρο) και το άλλο ακουμπισμένο χαριτωμένα πάνω από το κεφάλι του, ενώ μια κοιμισμένη Αριάδνη είναι θαυμάσια σκαλισμένη μπροστά στο βάθρο.’’ Και συνεχίζει ότι ο Τζόουνς απέσπασε τον Βάκχο από το σύμπλεγμα που τον πήρε μαζί του (σαν το πιο όμορφο και το ενδιαφέρον μέρος) στην περιοδεία του στο Μοριά, ενώ το υπόλοιπο σύμπλεγμα το έστειλε στην Αθήνα για να καταλήξει τελικά όλο το γλυπτικό θαυμάσιο έργο στην Αγγλία.

Το ερώτημα μας είναι, εάν γνωρίζεται που βρίσκεται το αρχαίο γλυπτικό Μεγαρικό σύμπλεγμα;     

Στέλ. Γκίνης: Ο Παυσανίας κάνει αναφορά στα αγάλματα που είδε στο ιερό του Διονύσου και λέει για κάποιο άγαλμα του Διονύσου με την επωνυμία ‘’Δασύλλιος’’. Έτσι, πιθανόν το άγαλμα που βρήκε και πήρε μαζί του στην Αγγλία ο Τζόουνς να ήταν ο Δασύλλιος, διότι ο Φαύνος (Σάτυρος) που ακουμπούσε στον ώμο του ο Διόνυσος -όπως εξιστορεί ο H. G. Smart για το ανακαλυφθέντα σύμπλεγμα- προς τα εκεί μας οδηγεί. Μάλιστα, στην Αγγλία που έφθασε το άγαλμα με την προτροπή των Τζόουνς και Fauvel, καταλήγει στον John Flaxman, τον πιό φημισμένο βρετανό Ακαδημαϊκό και γλύπτη εκείνης της εποχής κι όπου με την επίβλεψη του, το ‘’αποκαθιστά’’ ο Hinchliff.  Αλλά, όπως πάλι αναφέρει ο H. G. Smart, το αποτέλεσμα δεν ήταν ίδιο με εκείνο του Πραξιτέλη.  

Υπάρχει ένα αντίγραφο -παρόμοιο με το Μεγαρικό μαρμάρινο σύμπλεγμα- στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης (Palazzo Altemps ) και κατά πως λένε είναι αντίγραφο ενός αγάλματος του 2^ου αι. π.Χ.. Εάν όμως, μελετήσετε την αναφορά που δίνει για το Μεγαρικό σύμπλεγμα ο H. G. Smart(2) και κατόπιν δείτε το σύμπλεγμα που υπάρχει στο Μουσείου της Ρώμης, θα εκπλαγείτε και θα θαυμάσετε τις πάρα πολλές ομοιότητες που παρουσιάζουν αυτά τα δυο συμπλέγματα!!! Δεν είμαι αρχαιολόγος είτε ιστορικός μα ετούτη η καταφανή ομοιότητα των δύο αγαλμάτων με έχει εντυπωσιάσει!

Συνεχείζεται…

Σημειώσεις:

1. ‘’Βαδίζοντας από εδώ προς το ηρώο του Αλκάθου, όπου στις μέρες μου οι Μεγαρείς φυλάγουν τα έγγραφα τους, [...]. Δίπλα στην είσοδο του Διονυσίου βλέπεις τον τάφο της Αστυκράτειας και της Μαντώς ήταν θυγατέρες του Πολυίδου, γιου του Κοιράνου, γιου του 'Αβαντα, γιου του Μελάμποδα, ο οποίος είχε έρθει στα Μέγαρα για να εξαγνίσει τον Αλκάθουν από τον φόνο του γιου του, του Καλλίπολι. Ο Πολύιδος έχτισε το ιερό του Διονύσου και αφιέρωσε ξόανο που σήμερα είναι κρυμμένο, εκτός από το πρόσωπο αυτό μόνο φαίνεται. Εκεί δίπλα υπάρχει Σάτυρος από μάρμαρο της Πάρου, έργο του Πραξιτέλη. Αυτόν τον λένε Πατρώο και το άλλο άγαλμα του Διονύσου με την επωνυμία Δασύλλιος λένε ότι το είχε αφιερώσει ο Ευχήνορας, γιος του Κοιράνου και εγγονός του Πολυίδου. Πιο πέρα από το ιερό του Διονύσου, υπάρχει ναός της Αφροδίτης. ’’ (Παυσ. Α’ 43. 5, 6)

2. ‘’ Εδώ, άρχισε αμέσως μια ανασκαφή με τη βοήθεια μερικών Ελλήνων και σε βάθος τεσσάρων ποδιών περίπου από την επιφάνεια του εδάφους, εμφανίστηκε ένα εξαίσιο μαρμάρινο σύμπλεγμα, που παρουσιάζει νεαρό τον Βάκχο να στέκεται όρθιος με το ένα χέρι ακουμπισμένο στους ώμους ενός Φαύνου (Σάτυρου) και το άλλο γυρισμένο χαριτωμένα πάνω απ’ το κεφάλι του’’ (Hughes Thomas Smart. Travels in Sicily, Greece and Albania. London 1820. Μετάφραση Χρυσάνθη Μ. Οικονομοπούλου.