ΑΓΥΙΕΥΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ.

                                                         Στήλη του Αγυιεύς Απόλλωνα.

                     Πηγή εικόνας: http://tab.ionio.gr/culture/activities/projects/epigraphs/viewer.php?id=011

Σε δύο σωζόμενα εδάφια, από τα Μεγαρικά, του αρχαίου ιστορικού Διευχίδα αναφέρεται ο τύπος λατρείας προς τον Αγυιεύς Απόλλωνα στη Μεγαρίδα χώρα.  

Με αυτό το προσωνύμιο, βρίσκουμε τον Απόλλωνα στην είσοδο της αρχαίας κατοικίας, ως προστάτη των οικιών προς την κάθε προερχόμενη αρνητική εισβολή από των δρόμων.

Για τούτο τοποθετούσαν μπροστά από τα κατώφλια των σπιτιών, αλλά κάποιες φορές και στις αυλές, μικρές κυλινδρικές λίθινες στήλες οι οποίες κατέληγαν σε αιχμηρή κορυφή.

Αυτές οι στήλες, συνήθως, αντιπροσώπευαν και ήταν αφιερωμένες στον Αγυιεύς Απόλλωνα. Ο τύπος του επωνύμου Αγυιεύς παράγεται από τη Δωρική λέξη: ‘’αγυιών’’ = δρόμοι. Και δεν θα πρέπει να ταυτίζονται με τις Ερμίες στήλες, που είχαν τον χαρακτήρα της δήλωσης των ορίων.

Ο Διευχίδας, στα σωζόμενα αποσπάσματα του, αφήνει να εννοηθεί ότι η λατρευτική άποψη αυτή γεννήθηκε στα Μέγαρα και ότι την υιοθέτησαν κατόπιν οι άλλες πόλεις –κράτη της Ελλάδας. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πια είναι η αλήθεια διότι δεν υπάρχει κάποια άλλη μαρτυρία στα αρχαία συγγράμματα ώστε να συμφωνεί με την συγκεκριμένη ιδέα του Μεγαρέα ιστορικού.

Η πανάρχαια βέβαια Μεγαρική παράδοση, που έφθασε ως εμάς, αναφέρει για την πέτρα που ηχούσε μουσική από την στιγμή που ακούμπησε ο Απόλλωνας εκεί την λύρα του για να βοηθήσει τον Αλκάθοο να κατασκευάσει τα τείχη της πόλης. Ώστε εντυπωσιασμένος την αναφέρει και ο Παυσανίας:  ‘’Κοντά στην εστία υπάρχει πέτρα, όπου λένε ότι ακούμπησε την κιθάρα του ο Απόλλωνας, για να βοηθήσει τον Αλκάθου στην οικοδόμηση των τειχών[…]’’ (Παυσ. Α’  42, 2).

Ο Διευχίδας στην συνεχίσει της ιστόρησή του για τον Αγυιεύς Απόλλωνα καταθέτει το πως οι Ίωνες – Αθηναίοι, υιοθέτησαν αυτήν την λατρεία: […]έστι δε ίδιον Δωριέων[…]είεν δ’ αν παρ’ Αττικοίς λεγόμενοι Αγυιείς οι προ των οικιών βωμοί, ως Σοφοκλής μεταγών τά Αθηναίων έθη[…].

Και κατά τον Αισχύλο, Αγυιεύς σημαίνει: "ο εποπτεύων στράτες και δρόμους "

Μάλιστα, ο Απόλλων Αγυιεύς συνδέεται με τη λατρεία του ομώνυμου  θεού στις Μεγαρικές και Κορινθιακές αποικίες.

Έτσι, οι Δωριείς προστάτευαν τα σπίτια τους και είναι μάλιστα, πολύ χαρακτηριστικό το απόσπασμα του Διευχίδα:  ‘’[…] εἰς Ἀγυιεὺς δέ ἐστι κίων εἰς ὀξὺ λήγων, ὃν ἱστᾶσι πρὸ τῶν θυρῶν.  Ἰδίους δὲ εἶναί φασιν αὐτοὺς Ἀπόλλωνος[…]’’ Δηλαδή, ότι κάθε Αγυιεύς που βρίσκεται προ των θυρών εστί (φύλακας –προστάτης) σκύλος κι είναι αυτός ο Απόλλωνας.

Ο Αγυιεύς Απόλλωνας επίσης λατρευόταν στην Κόρινθο, στις Αχαρνές της Αττικής, στο Άργος και ιδίως στην Τεγέα, όπου υπήρχαν τέσσερα αγάλματά του, ένα για κάθε φυλή. Ενώ στην Αττική (?) βρέθηκε μια πλάκα η οποία ανήκε στον βωμό του Αγυιέως Απόλλωνος και παρουσιάζει τον Απόλλωνα να κρατάει τη λύρα και να στηρίζεται σε κορμό δέντρου.

Σημείωση:

Τα αποσπάσματα του Διευχίδα προέρχονται από το βιβλίο ‘’Αριστοφάνης Κωμωδίες’’  

Aristophanēs: Aristophanis Comœdiæ, Τόμος 4,Μέρος 2

Και την ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://books.google.gr/books?id=ImEGAAAAQAAJ&pg=PA495&lpg=PA495&dq=%E1%BC%80%CE%B3%CF%85%CE%B9%CE%AD%CF%89%CF%82+%E1%BC%88%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82&source=bl&ots=2SaHkS8c3W&sig=XpUkBOYo77uIB6yzP0UptpwnuNM&hl=el&sa=X&ei=97DCULe4HISo0AXy84CICQ&ved=0CE0Q6AEwBg#v=onepage&q=%E1%BC%80%CE%B3%CF%85%CE%B9%CE%AD%CF%89%CF%82%20%E1%BC%88%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82&f=false