ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ (Μέρος 2ον )

                                                                                         Πηγή εικόνας:

                                                                 http://www.moschonas.gr/megaloi_mathimatikoi.htm

Πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί αναφέρουν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όπου έλαβαν μέρος σχεδόν όλες οι Ελληνικές πόλεις σαν: ‘’ο αρχαίος παγκόσμιος πόλεμος’’. Διήρκησε δε από 431π.Χ. έως το 404π.Χ. με μικρές περιόδους ανακωχής. Λίγο πριν από αυτή την χρονική περίοδο (γύρω στο 433/2 π.Χ.) οι Αθηναίοι είχαν εκδόσει το Μαγαρικό ψήφισμα. Δηλαδή, τη γνωστή απόφαση της Εκκλησίας του δήμου των Αθηναίων ώστε να επιβάλει αυστηρό και καθολικό εμπάργκο στα προϊόντα των Μεγαρέων σε όλη την επικράτεια της Αθηναϊκής Συμμαχίας Ο οικονομικός αποκλεισμός αποφασίστηκε με την αιτιολογία ότι οι Μεγαρείς υπέθαλπαν φυγάδες της Αθήνας και καλλιεργούσαν  ιερά εδάφη στην Ελευσίνα, σε περιοχή που βρισκόταν στα όρια της αθηναϊκής και μεγαρικής επικράτειας και που ανήκε στην κατοχή της Αθήνα μετά από τον πόλεμο του 7^ου π.Χ αιώνα που έκαναν στη Μεγαρίδα και της απέσπασαν το Ράριο/Θριάσιο πεδίο και την κώμη Σαισαρία, που αργότερα ονόμασαν Ελευσίνα.

Κατόπιν του Μεγαρικού ψηφίσματος, στάλθηκε ο κήρυκας Ανθεμόκριτος στα Μέγαρα, ίσως  επειδή η Αθήνα δεν είχε περιθώριο αποστολής πρέσβη, δηλαδή απεστάλη ο Ανθεμόκριτος όταν πια ο πόλεμος θα πρέπει να είχε κηρυχθεί και δεν υπήρχαν περιθώρια διαπραγματεύσεων. Τα χρόνια εκείνα συνηθιζόταν όταν ο πόλεμος ήταν κηρυγμένος, η επικοινωνία μεταξύ των πόλεων να γίνεται μόνον με κήρυκες επειδή αυτοί ανήκαν στον ιερατικό κλάδο και θεωρούνταν απαραβίαστα πρόσωπα –ήταν δηλαδή ανοσιούργημα να τους θίξουν ή να τους συλλάβουν οι εχθροί - αυτή η αρχή ήταν στα αρχαία χρόνια σεβαστή. Ο κήρυκας Ανθεμόκριτος όμως δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την αποστολή του και θεωρήθηκε από τους Αθηναίους ότι τον σκότωσαν Μεγαρείς. Μετά το έγκλημα του κήρυκά τους, οι Αθηναίοι αποφάσισαν εκείνον μεν να θάψουν τιμητικά στην Ιερά Οδό, τους δε Μεγαρείς να τιμωρήσουν με ακόμα πιο εχθρικά μέτρα. Τότε ψηφίστηκε το λεγόμενο ‘’ψήφισμα του Χορίνου’’, σύμφωνα με το οποίο θα εκτελείται οποιοσδήποτε Μεγαρέας συλλαμβανόταν στην αθηναϊκή επικράτεια. Σύμφωνα με το ίδιο ψήφισμα, οι δέκα στρατηγοί των Αθηναίων στο εξής έπρεπε να δεσμεύονται κάθε χρόνο με τον όρκο ανάληψης των καθηκόντων τους, ότι θα έκαναν οπωσδήποτε και δύο επιδρομές το χρόνο στη Μεγαρίδα απαρεγκλίτως.

Έτσι, επί σχεδόν 30 χρόνια η Μεγαρίδα έζησε τις πιο τρομακτικά ανομολόγητες και καταστροφικές χρονιές της. Οι Αθηναίοι κάθε χρόνο να την ρημάζουν και να την λεηλατούν και οι Μεγαρείς να μην μπορούν να διέλθουν από τα εδάφη της αθηναϊκής επικράτειας. Δηλαδή είχαν κοπεί οι σημαντικές βόρειο ανατολικοί έξοδοι της Μεγαρίδας αφού και οι Πλαταιές άνηκαν στη λεγόμενη αθηναϊκή συμπολιτεία.

Ο Ευκλείδης όταν άρχισε τούτος ο πόλεμος ήταν 19 χρονών και ήδη ήταν ακόλουθος του Ελεάτη φιλοσόφου Παρμενίδη όπου έκθετε τη φιλοσοφία του σε ποιητικό ύφος (δακτυλικό εξάμετρο) και που αργότερα ονομάστηκε ‘’Οντολογία’’. Δηλαδή, λόγος περί του όντος, περί του είναι. Σε αντίθεση με τους Ίωνες ο Παρμενίδης δεν ρωτά για το ‘’τι’’ των όντων, αλλά στρέφει την προσοχή στο ‘’είναι’’. Σε κάποιο απόσπασμα μάλιστα αντιδιαστέλλει το είναι, την ύπαρξη των όντων με το μηδέν και το απορρίπτει, μη αποδεχόμενος τη σύλληψη του απόλυτου μηδενός ως αντίθετου στο είναι. Παρόλο που αναφέρει αρχικά τις δύο οδούς του είναι και του μηδενός ως τις μόνες που μπορούν να νοηθούν, σπεύδει να υπογραμμίσει ότι η οδός του ‘’είναι’’ είναι η μόνη αληθινή και ότι μόνο το ‘’είναι’’ μπορεί να αποτελέσει αυθεντικό αντικείμενο της νόησης. Έτσι η νόηση για τον Παρμενίδη δεν εξαρτάται από τις αισθήσεις, αλλά εισδύει στη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.

Με αυτή την ολοκληρωμένη Ελεατική φιλοσοφική παιδία, ο Ευκλείδης, κατόπιν αναζήτησε τον ‘’νέο’’  διδάσκαλο στο πρόσωπο του Σωκράτη. Γιατί όπως έχει ειπωθεί για τον Σωκράτη ότι: ‘’κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη’’, καθώς χάρη στη δική του σκέψη οι φιλόσοφοι έπαψαν να ασχολούνται με τα φυσικά φαινόμενα και άρχισαν να ασχολούνται με τον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία του. Η Σωκρατικές σκέψεις της μαιευτικής και της διαλεκτικής κι όπου ήταν ετούτες οι φιλοσοφικές μέθοδοι που πραγματικά έστρεψαν το φιλοσοφικό στοχασμό στην ''συνείδηση'' διότι αναζητούσαν το απόλυτο και απέρριπταν το σχετικό, δηλαδή, μελετούσαν την ηθική ουσία και απέρριπταν τα ηθικά φαινόμενα.

Ο Ευκλείδης μαγεύετε από τις φιλοσοφικές σκέψεις του Σωκράτη (όχι κι άδικα) ώστε αψηφά τον κίνδυνο περί της ζωής του. Φορά γυναικεία εσθήτα, κεφαλομάντηλο, ενώτια  και παρακολουθεί τον Σωκράτη στις φιλοσοφικές του έρευνες καθώς τον ακολουθούσαν πολλοί, ιδιαίτερα νέοι, που ένιωθαν ευφροσύνη ακούγοντας τον να μιλάει και να συζητάει για θέματα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά και θρησκευτικά. Έτσι είχε σχηματιστεί γύρω του ένας όμιλος, που δεν αποτελούσε όμως σχολή, γιατί ο Σωκράτης δεν δίδαξε συστηματικά, αλλά διαλεγόταν σε κάθε σημείο της πόλης, με ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης και σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του. Αναφέρεται στην αρχαία γραμματεία ότι η μετάλλαξη της αμφίεσης του Ευκλείδη γινόταν επί μακρύ χρονικό διάστημα (περίπου 10 χρόνια) έως το 404π.Χ που έγινε η ειρήνη από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.  Τα 5 τελευταία χρόνια της ζωής του Σωκράτη, ο Ευκλείδης απελευθερωμένος πια από την γυναικεία ενδυμασία γίνεται καθημερινός και πιστός ακόλουθος του, μάλιστα παρευρέθηκε στο δικαστήριο όπου καταδίκασαν σε θάνατο, με κατάποση κώνειου, τον Σωκράτη οι Αθηναίοι μα και στο κελί της φυλακής την ώρα του θανάτου του. Την στιγμή που ήπιε το κώνειο.

Συνεχίζεται…       

Βιβλιογραφία:

Ντόναλντ Κέιγκαν ‘’Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος’’. Μτφρ. Νικόλας Πηλαβάκης. Εκδ. Ωκεανίδα. Αθήνα 2004

Νικολίτσα Γεωργοπούλου, Η φιλοσοφική κατανόηση του θείου στην Ελλάδα. Από τον Όμηρο ως το Διαφωτισμό, Αθήνα 1985

Frère, Jean, ‘’Ο Παρμενίδης στοχαστής του κόσμου’’. Μετάφρ. Στέλλα Νικολούδη. Δευκαλίων 1981