ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΠΑΡΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ (μέρος 4ο)

Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΩΝ

Με τον κόκκινο κύκλο, κατά προσέγγιση, σημειώνεται η αρχαία νεκρόπολη των Μεγάρων που πρώτος ο αρχαιολόγος Δ. Φίλιος αποκάλυψε.

Νοτιοδυτικά και αμέσως έξω από την τοιχισμένη πόλη –κράτος των αρχαίων Μεγάρων, δεξιά του πανάρχαιου δρόμου προς την Κόρινθο, οι Μεγαρείς είχαν την νεκρόπολή τους. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει κατά καιρούς φέρει στην επιφάνια πολλούς και σημαντικούς τάφους στην αυτή περιοχή. Η συστηματική αρχαιολογική έρευνα από τις τελευταίες ήδη δεκαετίες του 19^ου μ.Χ. αιώ., αποκάλυψε ότι οι Μεγαρείς (πιθανών ακόμα κι από την Μυκηναϊκή περίοδο, λόγω που στην ίδια περιοχή εκεί ανεγερθεί το ηρώο/μνήμα του Μεγαρέα ήρωα Άλυκου, παρά τους αρχαίους συγγραφείς) διέθεταν οργανωμένη νεκρόπολη. 

Δεξιά απ’ αυτές τις δύο γέφυρες  που είναι κατασκευασμένες στις αρχές του 19^ου αι. μ.Χ. (στις παρυφές του λόφου Κουρκούρι, επάνω στο χάραγμα του αρχαίου δρόμου προς την Κόρινθο) την δεκαετία του 1880, ο Έφορος Αρχαιοτήτων Ελευσίνας ανάσκαψε τους θολωτούς τάφους. Επίσης, αμέσως δεξιά και πάνω από τη γέφυρα του σιδηρόδρομου (στη θέση ΠΥΡΓΟΣ ΓΛΗΓΟΡΗ) έφερε στην επιφάνεια Μαυσωλείο επιφανούς ανδρός.      

Καθώς φαίνεται πάλι, κατά τους Αχαϊκούς χρόνους άρχισε να κοσμείται με ηρώα και μαυσωλεία. Από τα διάφορα ευρήματα (κτερίσματα, θέση νεκρών, κ.λ.) κατά καιρούς φανερώνεται ό,τι συνεχόμενη ενταφίαση γινόταν στη νεκρόπολη για πάνω από 1000 χρόνια. Στην ίδια περιοχή (σημερινό οικοδομικό τετράγωνο Αφοί Λουκά), πριν λίγα χρόνια είχαν ανακαλυφθεί αρκετοί αρχαίοι τάφοι από την αρχαιολόγο κ. Αυγερινού. Ενώ την δεκαετία του 1880-1890, στον χώρο αυτόν, ο αρχαιολόγος Δημήτριος Φίλιος είχε ανασκάψει δύο θολωτούς τάφους και ένα Μαυσωλείο επιφανούς ανδρός, πιθανών του περίφημου αυλήτου Τηλεφάνους. Ο Τηλεφάνης έζησε και μεγαλούργησε τον 4ο π. Χ. αιώνα και θεωρούνταν μεγάλος μουσικός. Υπήρξε περίφημος αυλητής από τα Μέγαρα, επονομαζόμενος μάλιστα Μεγαρίτης ή Μεγαρικός. Φαίνεται πως ήκμασε την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με τον Παυσανία (Α', 44, 6), όμως, στον τάφο του, που στήθηκε από την Κλεοπάτρα, θυγατέρα του Φιλίππου του Αμύντα, στο δρόμο από τα Μέγαρα προς την Κόρινθο (στη νεκρόπολη των Μεγάρων, όπως πρώτος το 1887 ο Δ. Φίλιος ανακάλυψε), αναφέρεται ως Σάμιος: "ιούσι δε εκ Μεγάρων ες Κόρινθον άλλοι τέ εισι τάφοι και αυλητού Σαμίου Τηλεφάνους" (στο δρόμο από τα Μέγαρα προς την Κόρινθο υπάρχουν και άλλοι τάφοι και εκείνος του Σάμιου αυλητή Τηλεφάνη). Κατά τον Πλούταρχο (Περί μουσ. 1138Α, 21), "ο Τηλεφάνης εναντιωνόταν στη χρήση των "συρίγγων" (1) στον αυλό σε τέτοιο βαθμό, που ποτέ δεν επέτρεψε στους κατασκευαστές αυλών να τις υιοθετούν στο όργανό του και ακόμη αρνιόταν να παίρνει μέρος στα Πύθια γι' αυτό το λόγο".

Με κόκκινο κύκλο πάλι, σημειώθηκε η νεκρόπολη των Μεγάρων στα επίσημα αρχαιολογικά έντυπα των ευρωπαίων.   

Στην πρόσφατη δε, ανασκαφή (από την αρχαιολόγο κ. Αυγερινού) ανάμεσα σε πολλά άλλα ευρήματα, ανακαλύφθηκε ακόμη μια μαρμάρινη σφίγγα με κεφάλι ανδρός, ενώ λίγο πιο πέρα βρέθηκε και μια μικρή σαρκοφάγος που έγραφε το όνομα ‘’ΜΗΛΑΣ’’. Δυστυχώς, και αυτά τα αρχαία μνημεία (όπως είναι σύνηθες στα Μέγαρα) θαφτήκαν κάτω από τόνους τσιμέντου και άσφαλτο…

Σημείωση:

Με τον όρο σύριγγα, στην προκειμένη περίπτωση, πρέπει να εννοηθεί το επιστόμιο του αυλού με μονό γλωσσίδι (Σ.τ.ΣΛ. αλλά μάλλον η οπή κοντά στο επιστόμιο που βοηθούσε στην παραγωγή των αρμονικών). Για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. λ. σύριγξ . Και για τον Τηλεφάνη, Dinse Antig. Theb. 44.

Από τις πρόσφατες  ανασκαφές της κ. Αυγερινού, στη νεκρόπολη.