ΦΑΛΕΑΣ. ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ (Μέρος 1ο )

 Η σημερινή πλούσια συνοικία της Κωνσταντινούπολης ‘’Kadikoy’’, είναι ανεπτυγμένη επάνω στην Μεγαρική αποικία και πόλις- κράτος της αρχαίας Χαλκηδόνας.

Πηγή εικόνας: http://v3.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=26504

Ένας καλός φίλος και υποστηρικτής της προσπάθειας μας, περί της καταγραφής της μακραίωνης Μεγαρικής ιστορίας είναι ο ομότιμος καθηγητής Μετεωρολογίας, πρόεδρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μεγάρων, συγγραφέας, αρθρογράφος και μελετητής - ερευνητής της Μεγαρικής ιστορίας κος Στέλιος Γκίνης.

Η μακρόχρονη ενδελεχείς έρευνά του στην προϊστορία και την ιστορία των Μεγάρων αλλά και η μεγάλη αγάπη του για τον τόπο, πολλές φορές μας έχει καταπλήξει και παράλληλα συμπαρασύρει σε άγνωστες και ‘’αφανείς’’ διαδρομές της ιστορίας!

Σε πρόσφατη συνάντησή μας αναφέρθηκε στον Μεγαρέα νομοθέτη, πολιτικό και φιλόσοφο Φαλέα που η νομοθετική του δράση τον 5^ο π.Χ. αιώνα, στο κοινωνικοπολιτικό στάτους της αρχαίας Χαλκηδόνας τον ανακηρύσσει πρώτον σοσιαλιστή στην πολιτική ιστορία.

Στελ. Γκίνης:  Ο Φαλέας ήταν νομοθέτης, φιλόσοφος και πολιτικός , ο οποίος έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ. στη Χαλκηδόνα, όπως βέβαια θα γνωρίζεται, ήταν Μεγαρική αποικία. Και ότι έχει απομείνει για τον όντως πρωτοπόρο τούτον Μεγαρέα πολιτικό, προέρχεται από τα κείμενα του Αριστοτέλη και ειδικότερα από το έργο του Πολιτικά ( β, II ,7, 1266 α 40, 41, 1266 b 1-5 ).

Ο κύριος στόχος του Φαλέα υπήρξε η άμεση αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων με την ίση αναδιανομή του πλούτου σε όλους και η εξυγίανση της πολιτικής ζωής της Χαλκηδόνας. Θεωρούσε ότι η λύση για όλα τα δεινά μιας κοινωνίας είναι η ανακατανομή του πλούτου, καθώς οι ‘’ταξικές’’ διαφορές είναι υπαίτιες για τις έριδες μεταξύ των πολιτών και για την διαιώνιση των κοινωνικών προβλημάτων.

Ο πλούτος, υποστήριζε, έπρεπε να είναι κοινό αγαθό το οποίο να έχουν τη δυνατότητα να το απολαμβάνουν αδιακρίτως όλοι οι πολίτες . Για να το επιτύχει αυτό ο Φαλέας εφάρμοσε ένα πολύ πρωτότυπο μέτρο , το οποίο αναφέρει ο Αριστοτέλης στα κείμενα του και έχει ως εξής : " δοκεῖ γάρ τισι τὸ περὶ τὰς οὐσίας εἶναι μέγιστον τετάχθαι καλῶς· περὶ γὰρ τούτων ποιεῖσθαί φασι τὰς στάσεις πάντας. διο Φαλέας ο Χαλκηδόνιος τουτ' εισήνεγκεν πρώτος · φησί γαρ δειν ίσας είναι τας κτήσεις των πολιτών  τοῦτο δὲ κατοικιζομέναις μὲν εὐθὺς οὐ χαλεπὸν ὤιετο ποιεῖν, τὰς δ᾿ ἤδη κατοικουμένας ἐργωδέστερον μέν, ὅμως δὲ τάχιστ’ αν ομαλισθήναι τω τας προίκας τους μεν πλουσίους διδόναι μεν λαμβάνειν δε " 

Σε ελεύθερη μετάφραση:

‘’[…]Γι' αυτό ο Φαλέας ο Χαλκηδόνιος πρώτος εισηγήθηκε την εξίσωση των περιουσιών των πολιτών, που θα μπορούσε πολύ γρήγορα να επιτευχθεί , με το να δίνουν μόνο και να μην παίρνουν προίκα οι πλούσιοι , ενώ οι φτωχοί να παίρνουν μόνο και να μη δίνουν ."

Ουσιαστικά, πρόκειται για μια εξαιρετικά πρωτότυπη και ανατρεπτική ιδέα , που συγγενεύει με τις απόψεις του σοσιαλισμού για την ανακατανομή του πλούτου και τις ταξικές διαφορές .Συμπερασματικά, η πολιτική του Φαλέα ήταν φιλολαϊκή έτσι καθώς ήταν αναμενόμενο συγκέντρωσε γύρω του τα λαϊκά στρώματα και δυσαρέστησε τους εύπορους πολίτες.

Ερωτ.:  Ο Φαλέας, πως προκύπτει ότι ήταν Μεγαρέας;

Στελ. Γκίνης: Και μόνο που τον επέκρινε ο Αριστοτέλης δηλώνει την καταγωγή του! (Ο κύριος καθηγητής, σε αυτό το σημείο επισημαίνει χαριτολογώντας βέβαια, πως ο Αριστοτέλης με την παραμονή του στην Αθήνα, είχε επηρεαστεί από το γνωστό Αθηναϊκό ‘’μίσος’’ κατά των Μεγαρέων). Και συνέχισε. Επίσης αναφέρει ο Αριστοτέλης, πως οι φιλελεύθερες κοινωνικές χαρακτηριστικές προτάσεις του Φαλέα, για την αυτή μορφή της κυβέρνησης μίας πόλης-κράτους. Δηλαδή, αν ο υπάρχων πλούτος κατανεμηθεί με ίσα/ίδια μερίδια σε όλους τους πολίτες, θα προκαλέσει ‘’επανάσταση’’ στην ανώτερη –πλούσια- τάξη, που διατηρούν την περιουσία τους ως δικαίωμα ανώτερη τάξη. 

Αντ 'αυτού, θεωρεί και προτάσσει ο Αριστοτέλης ό,τι η κοινωνία θα πρέπει να εκπαιδεύσει τον πληθυσμό, έτσι ώστε οι επιθυμίες και η απληστία να τεθούν υπό έλεγχο, οι φτωχοί θα πρέπει να μάθουν να αποδέχονται τη κοινωνική τους θέση, και οι πλούσιοι, να εκπαιδευτούν ώστε να μην είναι πάρα πολύ άπληστοι. 

Συνεχίζεται…

Βιβλιογραφία:

Αριστοτέλους. Πολιτικά.